مقدمه
تکنولوژی به سرعت در حال پیشرفت است. صنعت بلاک چین نیز از این قضیه مستثنی نیست. شاید معروف‌شدن بلاک چین با ارزهای دیجیتال رخ داده باشد، اما پس از آن و افزایش مخاطبان فرآیندهای مستقل و بدون ناظر، توجه خیلی‌ها به برنامه‌های غیر متمرکز جلب شد. در این مقاله به چیستی و مزایا معایب برنامه‌های غیر متمرکز می‌پردازیم.
در این مقاله با موضوعات زیر آشنا خواهید شد:
- برنامه‌های غیر متمرکز (dApp) چیست؟
- فیلم آموزشی برنامه‌های غیر متمرکز (dApps)
- مزایای برنامه غیر متمرکز (dApps)
- معایب برنامه غیر متمرکز (dApps)
- جمع‌بندی
برنامه‌های غیر متمرکز (dApp) چیست؟
برنامه‌های غیر متمرکز یا Decentralized Applications مانند هر برنامه دیگری در گوشی همراه یا لپ تاپ است، با این تفاوت که از تکنولوژی بلاک چین (سیستم محاسباتی توزیع شده) برای حفظ داده‌های کاربران از سازمان‌های مرتبط استفاده می‌کند. این اپلیکیشن‌ها درست مانند ارزهای دیجیتالی که غیر متمرکز هستند، گونه‌ای از خدمات همتا به همتا (کاربر به کاربر) را برای عموم ایجاد می‌کنند، که قدرت را از کمپانی‌های انحصاری می‌گیرد.
برنامه‌های غیر متمرکز، کاملاً مانند اپلیکیشن‌های قدیمی است؛ بدین معنا که به اندازه آن‌ها خدمات متنوع مانند بازی و سرگرمی و برنامه‌های پرکاربرد ارائه می‌دهد. اما برخلاف آن‌ها اطلاعات افراد در هیچ کجا ذخیره نمی‌شود، که این امر سبب افزایش محبوبیت dApps نسبت به Capps شده است.علاوه بر کاربردهایی که ذکر شد، برنامه غیر متمرکز به دلیل ماهیتی که دارد، بسیار مورد اعتماد اشخاصی است که علاقمند به سرمایه‌گذاری و خرید به صورت ناشناس، بدون حضور و کنترل واسطه‌هایی همچون صرافی‌ها هستند. حتی سازنده dApps نیز هیچ‌گونه کنترل یا دسترسی به اطلاعات یا حضور انواع کاربران ندارد و نمی‌تواند اطلاعات کاربران را بفروشد. چگونه؟ به این دلیل که اپلیکیشن غیر متمرکز از قراردادهای هوشمند استفاده می‌کند؛ برنامه‌های محاسباتی که بر روی نوعی از بلاک چین ایجاد می‌شوند، که بدون مداخله انسان کدهای قراردادش را اجرا می‌کند.
یکی از انواع برنامه‌های غیر متمرکز، سازمان‌های خودگردان غیر متمرکز یا DAOs است، که می‌تواند کاربرانی از همه نقاط دنیا داشته باشد. این کاربران قادرند در تصمیمات سازمان مربوطه مشارکت کنند، اما به تنهایی تعیین‌کننده نیستند؛ بلکه با رای اکثریت، تصمیماتی در جهت پیشبرد اهداف سازمان اتخاذ می‌نمایند. لازم به ذکر است مدیریت یا ریاست عالی در این سازمان اینترنتی و غیر فیزیکی معنایی ندارد و تمامی کاربران به نوعی مدیر هستند. دائو (DAO) درست مانند سازمان‌های فیزیکی، ممکن است در زمینه‌های مختلفی همچون حوزه پروژه‌های مالی غیر متمرکز یا دیفای (Defi)، بازی‌ها و حتی موسیقی فعالیت کند.
فیلم آموزشی برنامه‌های غیر متمرکز (dApps)
مزایای برنامه غیر متمرکز (dApps)
- متن باز (Open Source): سورس کد این اپلیکیشن‌ها در اختیار عموم مردم قرار گرفته است، به این معنی که هر کسی قادر به تایید، استفاده، کپی و اصلاح این کد است.
- غیرمتمرکز: برنامه‌های غیر متمرکز در شبکه‌های بلاک چین اجرا می‌شوند، بنابراین کنترل آن‌ها توسط یک ماهیت انفرادی قابل انجام نیست. در عوض، نگهداری از آن‌ها توسط چندین کاربر (یا نود) انجام می‌شود.
- ایمن از طریق رمزنگاری: امنیت این برنامه‌ها از طریق رمزنگاری تامین می‌شود، به این معنی که تمامی اطلاعات ثبت شده و در بلاک چین عمومی نگهداری می‌گردند.
اپلیکیشن‌های قدیمی مشکلات زیادی دارند که dAppها درصدد رفع آن‌ها هستند. همان طور که پیش‌تر ذکر شد، از اصلی‌ترین مزایای استفاده از اپلیکیشن‌های غیر متمرکز به جای برنامه‌های قدیمی، این است که برنامه‌های قدیمی اطلاعاتشان را بر سرورهایی که توسط یک ماهیت انفرادی کنترل می‌شود ذخیره می‌کنند، که آن‌ها را در برابر مشکلات فنی و حملات مخرب آسیب‌پذیر می‌کند.
دستکاری‌شدن یک سرور متمرکز ممکن است کل شبکه اپلیکیشن را با مشکل مواجه سازد و آن را موقتاً یا برای همیشه غیر‌قابل استفاده سازد. جدا از این مورد، در سیستم‌های متمرکز مشکل افشا یا سرقت اطلاعات بسیار رایج است، که همین امر شرکت‌ها و افرادی که از آن‌ها استفاده می‌کنند را در معرض خطر قرار می‌دهد.
برنامه‌های غیر متمرکز برای ادامه فعالیت خود از یک سیستم دارای توکن استفاده می‌کنند (توکن‌های دیجیتالی که از طریق استفاده از قراردادهای هوشمند ایجاد می‌شوند). این توکن‌ها ممکن است مخصوص یک اپلیکیشن غیر متمرکز خاص باشند (برای مثال توکن استیم در برنامه استیمیت مورد استفاده قرار می‌گیرد)، یا توکن اصلی بلاک چینی باشند که میزبان آن برنامه غیر متمرکز است (برای مثال کریپتو کیتیز از اتر استفاده می‌کند).
معایب برنامه غیر متمرکز (dApps)
- به‌رروزرسانی و رفع اشکالات آسان نیست؛ چرا که هر کاربر باید جداگانه نرم‌افزار نود (Node) متعلق به خود را به‌روزرسانی کند.
- امنیت شخصی‌سازی شده که در اپلیکیشن‌های قدیمی شاهد آن بودیم در dApps به کار نمی‌رود.
- پیچیدگی: در برنامه‌های قدیمی کاربر با نام کاربری و رمز عبوری که حتی به‌راحتی قابل به خاطر سپردن بود، وارد می‌شد. اما در اپلیکیشن غیر متمرکز ورود و خروج مستلزم کد عمومی و خصوصی است.
- سرعت پایین‌تر نسبت به برنامه‌های متمرکز
جمع‌بندی
در نهایت می‌توان گفت که برنامه‌های غیر متمرکز به عنوان پروژه‌هایی متن باز طراحی شده‌اند و در یک شبکه بلاک چین (Blockchain) اجرا می‌شوند. توزیع شده بودن این اپلیکیشن‌ها باعث ایجاد شفافیت، غیر متمرکز بودن و مقاومت در برابر حملات مخرب می‌شود. اما از سویی به دلیل جدید بودن، نیازمند ارتقا و بهبود هستند که مستلزم گذشت زمان است.
