مقدمه
NFTها در حال حاضر دنیای هنر دیجیتال و کلکسیونیها را با طوفان مواجه کردهاند. هنرمندان دیجیتال به لطف فروش هنگفت ان اف تی به مخاطبان فضای ارزهای دیجیتال، شاهد تغییرات گسترده در زندگی خود هستند. همچنین افراد مشهور در حال یافتن فرصتی جدید از طریق همین توکنها برای ارتباط با طرفداران خود هستند؛ اما هنر دیجیتال تنها یکی از راههای گوناگون برای استفاده از این نوع توکنها است. درواقع میتوان از آنها برای نشان دادن مالکیت هر دارایی منحصر به فرد، مانند سندی برای یک کالا در حوزه دیجیتال استفاده کرد. حتی یک روز ممکن است مالکیت ماشین شما با NFT ثابت شود. در این مقاله از مجله بیدارز به بررسی و توضیحات کامل پیرامون این مدل توکن میپردازیم.
NFT چیست؟
NFT کوتاه شده عبارت Non-Fungible Token به معنی توکن غیر قابل تعویض، یک واحد منحصر بهفرد داده است. این نوع دارایی، از یک سبک فناوری استفاده میکند که به محتوای دیجیتالی، از ویدیوها تا آهنگها و تصاویر اجازه میدهد در بلاکچینهای مختلف به ویژه اتریوم، ثبت و احراز هویت شوند. پس از ورود محتوا به بلاک چین، هر تراکنش از نقل و انتقالات تا فروش، در زنجیره آن ثبت میشود و از طریق یک دفتر کل، تاریخچه و منشأ و قیمت آن به راحتی قابل دسترسی است.
تأثیر اصلی ان اف تیها، آسان کردن مالکیت و فروش محتوای دیجیتال است. برای مثال، پیش از این، هنرمندان دیجیتال میتوانستند فالوورهای زیادی در رسانههای اجتماعی ایجاد کنند، کارهای تجاری آزاد را جذب کنند و شاید آثار چاپی و سایر کالاها را با طرحهای خود بفروشند، اما برای کسب درآمد مستقیم از هنر دیجیتال مشکل داشتند. حال ممکن است مصرفکنندگان بپرسند: چرا باید چیزی بخرم که میتوانم به صورت رایگان از آن اسکرینشات بگیرم یا دانلود کنم؟
نکته این است که هدف اصلی ان اف تی، ایجاد مالکیت است؛ یعنی شاید بتوان نسخه رایگان عکس مونالیزا را دانلود کرد، اما مالک اصلی و واقعی آن یک نفر یا مجموعه است که نسخه اصلی این طراحی متعلق به اوست. در حالی که فناوری پشت NFTها تجارت و فروش تصاویر آنلاین را آسان کرده است، این خود جامعه طرفدار این توکن است که باید با ایجاد بازاری برای این داراییهای دیجیتال اعتبار ایجاد کند؛ زیرا از نظر فنی همانطور که اشاره شد، میتوان از آنها بدون هزینه اسکرینشات گرفت یا ذخیره کرد.
NFT چگونه کار میکند؟
به طور معمول، سازندگان یا هنرمندان آثار خود را در یک بازار NFT که شامل پلتفرمهایی مانند OpenSea، SuperRare، Nifty Gateway، Foundation و بسیاری دیگر میشود، مینت (Mint) میکنند.
فرآیند Minting به معنای ایجاد یک قرارداد هوشمند ذخیره شده در بلاکچین هست. این قرارداد هوشمند حاوی اطلاعات مهم زیادی است، به عنوان مثال خالق اثر را فهرست کرده و تضمین میکند که خالق یا واسطههای دیگر هر بار که NFT فروخته میشود، حق امتیاز خود را دریافت خواهند کرد.
قراردادهای هوشمند بر روی بلاکچین ذخیره میشوند، اما خود آثار هنری اغلب در این زنجیره ذخیره نمیشوند، زیرا ذخیره این مقدار داده بسیار پرزحمت و پرهزینه است. بر این اساس، بیشتر قراردادهای هوشمند حاوی یک لینک ارتباطی به اثری است که ان اف تی آن را نشان میدهد. این بدان معناست که بسیاری از NFTها از دو بخش قرارداد هوشمند و خود دارایی تشکیل شدهاند. این موضوع میتواند باعث سردرگمی و عدم اطلاع دقیق در مورد محل واقعی آن اثر شود. با این حال، آثاری وجود دارند که نه تنها روی زنجیره ذخیره میشوند، بلکه حتی خود آنها با استفاده از فناوری بلاک چین ایجاد شدهاند.
در حالی که هنرمندان دائماً توسط همتایان خود تشویق میشوند تا از کارهای خود پول هنگفتی به دست آورند، موانعی در این مسیر وجود دارد. شاید اصلیترین مانع این باشد که ایجاد توکن غیر مثلی رایگان نیست و هزینه دارد. از طرف دیگر هر چه شبکه اتریوم شلوغتر میشود، هزینهی ایجاد یک توکن منحصر به فرد بیشتر میشود و تلاش محاسباتی بیشتری برای انجام این کار مورد نیاز است. هزینه مالی این تلاش محاسباتی هزینه گاز (Gas Fee) نامیده میشود که دائماً در نوسان است. در حال حاضر، ساخت NFT در پلتفرمهای مختلف، هزینههای متفاوتی دارد؛ اما همیشه خالق آن نیست که هزینه مینت کردن را پرداخت میکند؛ بعضی پلتفرمها شرایطی فراهم کردهاند که این هزینه از خریدار گرفته شود.
منظور از توکنهای غیر قابل معاوضه چیست؟
بهطور خلاصه میتوان گفت منظور از توکن غیر قابل تعویض این است که این توکن همتا و مشابهی برای تعویض ندارند. بهتر است با مثال این مورد را توضیح دهیم. در نظر بگیرید که شما یک واحد بیت کوین در اختیار دارید. اگر فرد دیگری به شما بگوید که او نیز یک واحد بیت کوین دارد و میخواهد بیت کوین خودش را با شما تعویض کند، پس از این معامله، هیچ مشکلی ایجاد نمیشود و شما درنهایت باز هم یک بیت کوین با همان شرایط اولیه و همان قیمت دارید.
این ها مثالهای سادهای بودند که میتوانند مفهوم توکن قابل تعویض را برسانند. در مقابل اینها، توکنهای غیر قابل معاوضه (بدون مشابه) هستند. به این خاطر که آنچه در داخل این توکنها ذخیره شده با یکدیگر متفاوت است و هرکدام ماهیت و ارزش مختلفی دارند. شاید به همهی آنها ان اف تی گفته شود، ولی ممکن است یکی مربوط به یک اثر هنری منحصر به فرد و دیگری مربوط به یک موسیقی خاص باشد.
ویژگیها و مزایای توکن های NFT چیست؟
ویژگیهای متفاوتی باعث رشد روزافزون طرفداران ان اف تیها میشود. در توضیحات اولیه به چند مورد اشاره کردهایم اما در این قسمت موارد دیگری را بررسی میکنیم. به عنوان مثال این دسته توکنها میتوانند کارایی بازار را تقویت کنند. شاید این فاکتور، بارزترین مزیت آنها باشد که به خاطر تبدیل یک دارایی فیزیکی به دارایی دیجیتال میتوانند فرآیندها را سادهسازی کنند، واسطههای مبادلات را حذف کنند، زنجیره تأمین را گسترش و امنیت تمام این قسمتها را افزایش دهند.
مخصوصاً در جامعه هنری در سراسر جهان، هنرمندان به طور فزایندهای موفق به برقراری ارتباط مستقیم با مخاطبان در حوزه هنر شدهاند و دیگر نیازی به عوامل پرهزینه و تراکنشهای دست و پاگیر ندارند. علاوهبر این، دیجیتالی شدن آثار هنری فرآیند احراز هویت را بهبود بخشیده است؛ به علاوه اینکه تراکنشهایی سادهتر با هزینه کمتر شکل گرفتهاند.
NFTها کاربردهای فراوانتری از آنچه عنوان شد نیز دارند. به عنوان مثال میتوان از ان اف تیها برای بررسی، ذخیرهسازی و مدیریت اطلاعات و سوابق کاری یا شخصی افراد در ارگانها یا شرکتها نیز استفاده کرد؛ مانند فرآیند استفاده از پاسپورت که با به رسمیت شناختن توکنهای یکتا، میتوانند جایگزین استفاده فیزیکی از پاسپورت برای عبور و مرور در مناطق مختلف دنیا باشند. از این طریق امور مربوط به ورود و خروج در کشورها بسیار سادهتر و قابل کنترلتر میشود.
همچنین در هزینههای انجام شده و همچنین مدت زمان انجام این امور صرفهجویی مناسبی رخ میدهد. یک نکته مهم دیگر بحث امنیت ان اف تی ها محسوب میشود که از طریق فناوری بلاک چین ایجاد شده است. این فناوری کمک میکند تا NFT از هرگونه مشکلی مانند تغییرات ناخواسته یا حتی نابود شدن آن، همچنین حملات هکرها در امان باشد. به شکل کلی، اساس بلاک چین این است که تراکنشها را در یک دفتر کل ثبت میکند و این دفتر در میان تمامی اعضای شبکه همتا به همتای آن کپی و توزیع میشود.
همهی ان اف تی هایی که در این بلاکچین ثبت شدهاند تاریخچه مشخصی دارند، که صحت اصل بودن و غیره راجع به آنها را نمایش میدهد که باعث جلوگیری از به سرقت رفتن آنها و یا حتی سوء استفاده و کلاهبرداری میشود. چراکه امکان حذف با تغییر در دادههای اضافه شده به زنجیره برای هیچ کاربری وجود ندارد. این مسئله در قالب دو عبارت برای تعریف ان اف تیها عنوان میشود: اطمینان از اصل بودن و منحصر به فرد بودن.
یک وجه تمایز و ارزشمند دیگر برای NFTها، کاربرد آنها برای سرمایهگذاری است. این مدل دارایی بنابر ویژگیهای عنوان شده در بالا، میتواند روشی جدید و متمایز نسبت به روشهای سرمایهگذاری قدیمی مانند بازار سهام و غیره، در دسترس کاربران قرار دهد. همچنین میتواند به سرمایهداران کمک کند که بتوانند با ریسک کمتر و در تنوع خیلی بیشتری، به کسب درآمد از سرمایه خود بپردازند.
موارد استفاده از NFT چیست؟
در حالی که راههای نامحدودی برای استفاده از ان اف تیها وجود دارد، چهار دسته کلی، مورد استفاده عمومی قرار گرفته است:
- کلکسیونهای دیجیتال
- بازی
- هویتهای دیجیتال
- توکنسازی کالاها و خدمات فیزیکی
لازم به توضیح است که فناوریهای اساسی، قراردادهای هوشمند و دفتر کل توزیع شده (بلاکچین های AKA)، در تمام این موارد مشترک هستند، اما روش کاری هرکدام متفاوت است. ادامه هریک از موارد یاد شده را توضیح دادهایم.
کلکسیونهای دیجیتال
شما بدون شک از هیاهویی که پیرامون NFT ها وجود دارد آگاه هستید. در دسامبر 2020، یک گیف از Nyan Cat به قیمت 590,000 دلار فروخته شد. در مارس 2021، یک عکس از شخصی با نام Beeple به قیمت 69 میلیون دلار فروخته شد. درک ایده خرید فایلی که هر کسی بتواند روی آن راست کلیک کرده و کپی کند، دشوار است. حتی بسیاری از متخصصان مالی از ان اف تیهای کلکسیونی دیجیتال اجتناب میکنند، چراکه معتقدند خیلی از قیمتگذاریها مانند حبابی بیپایه و اساس هستند.
از آنجایی که تقریباً هر چیزی که بتواند در یک فایل دیجیتال مجسم شود امکان این را دارد به طور منحصر به فرد شناسایی و با استفاده از NFT خرید و فروش شود، کلکسیونهای دیجیتال مدلهای تجاری فاخر سنتی را تغییر داده و مختل میکنند.
بازیها
ارزهای درون بازی و کلکسیونهای دیجیتال، قسمت اصلی بازیهای رایانهای و کنسولی که بر بستر بلاک چین عرضه شدهاند، هستند. توکنها غیرمثلی آن را به سطح جدیدی رساندهاند که این سطح “بازی برای کسب درآمد” یا Play to Earn نامیده شد و هیچ نمونهای بهتر از Axie Infinity برای آن وجود ندارد. بازیکنان برای انجام این بازی باید هزینههایی صرف خرید شخصیتها و ارتقای آنها انجام دهند اما پس از ارتقا، با فروش آنها میتوانند سرمایه اولیه خود را بازگردانده و سپس کسب درآمد کنند. این شخصیتها یا همان Axieها همگی به شکل ان اف تی هستند.
هویت های دیجیتال
شناسههای غیرمتمرکز (DID) یکی از هیجان انگیزترین موارد استفاده برای NFTها است که میتوان آن را به عنوان نوع جدیدی از شناسه هویت دیجیتالی که به شکل قابل تایید ولی بدون حضور ناظر یا ارگانی خاص است، تعریف کرد. چندین رویکرد برای هویت دیجیتال مبتنی بر بلاک چین وجود دارد یعنی میتوان از آن برای فرآیند احراز هویت در یک سازمان یا نهاد یا حتی شرکتها و غیره استفاده کرد.
توکن سازی کالاها و خدمات فیزیکی
بیش از چند پروژه جالب در این زمینه که کالاهای فیزیکی را به قراردادهای هوشمند از طریق NFTها مرتبط کردهاند، از انتشار آلبوم موسیقی (که در آن توکن یکتا فرصتی برای خرید نسخه محدود به شما میدهد) تا لیست املاک و مستغلات وجود دارد. این قلمرو هنوز ناشناخته ولی بسیار گسترده است، اما تصور اینکه میتوان از این رجیستریها برای تایید صحت کالاهای فیزیکی استفاده کرد، قابل درک است. همچنین، به راحتی میتوان تصور کرد که چگونه صنایع مختلف خدماتی میتوانند از NFT همراه با پایگاه دادههای خارجی برای فعالکردن بازارهای ثانویه غیرحضانتی برای خدمات خود استفاده کنند.
چگونه NFT بخریم؟
شاید بتوان دو مسیر اصلی برای این کار در نظر گرفت. اول اینکه یک ان اف تی بین دو نفر و به شکل مستقیم معامله شود. طرف خریدار در ازای دریافت توکن از فروشنده، هزینه آن را به شکل ارزهای دیجیتال و یا ارزهای رایج بانکی پرداخت میکند.
روش دوم استفاده از سایتها و پلتفرمهای ایجاد شده در این زمینه است. اصلیترین پلتفرمها در این زمینه عبارتند از:
- OpenSea
- Rarible
- SuperRare
- Foundation
- Nifty Gateway
- Mintable
- Larva Labs/CryptoPunks
- Axie Marketplace
با عضویت در این سایتها و اتصال کیف پول دیجیتالی خود به آنها، میتوان برای خرید ان اف تی اقدام کرد. برای خرید یک توکن غیر قابل تعویض، ابتدا باید یک کیف پول ارز دیجیتال مانند تراست ولت یا کیف پول متامسک داشته باشید. با توجه به اینکه کیف پولها از بلاک چینهای نختلفی پشتیبانی میکنند، دقت کنید که ولت مدنظر شما از شبکه ان اف تی که قصد خرید آن را دارید پشتیبانی لازم را انجام دهد. پس از انتخاب و فعال سازی ولت ارز دیجیتال خود،مقداری از رمز ارز مورد نیاز (عموما اتریوم یا سولانا) را خریداری کنید. برای خرید ارز دیجیتال دو راه دارید. اگر قصد دارید از صرافی معتبر ایرانی این کار را انجام دهید، میتوانید از صرفی بیدارز، ارزهای دیجیتال ETH یا SOL را خریداری و به کیف پول منتخب
خود ارسال کنید. همچنین، اگر قصد دارید ارزهای خود را از یک صرافی غیرایرانی تهیه کنید، میتوانید با خرید تتر از بیدارز با کمترین نرخ انتقال رایگان، فرآیند خرید ان اف تی را پیش ببرید.
معمولاً اقدام به خرید در این سایتها به دو شکل انجام میشود:
در روش اول خریدار مستقیماً با پرداخت عدد دقیق قیمت مطرح شده از جانب فروشنده، ان اف تی را میخرد. البته گاهی فروشنده رقم تعیین شدهی خود را عنوان میکند؛ سپس خریدارها نرخ پایینتری را به عنوان پیشنهاد به فروشنده اعلام میکنند و در صورت تایید فروشنده معامله انجام میشود.
در روش دوم که میتوان به آن نوعی مزایده دیجیتالی گفت، فروشنده حداقل قیمت را عنوان کرده، سپس خریدارها شروع به اعلام قیمتهای بالاتر میکنند و درنهایت آن NFT به بالاترین قیمت فروخته میشود.
ویدئو آموزشی راهنمای NFT
چند توکن NFT محبوب
اگرچه ان اف تی از سال 2015 وجود داشته است، اما سال 2021 اولین سالی بود که این فناوری جدید به یک تجارت و جریان اصلی مالی تبدیل شد و دنیای هنر و صنایع فراتر از آن را درگیر کرد. در این بخش از مقاله به معرفی چند NFT معروف و گران قیمت میپردازیم.
1- CryptoPunks
“CryptoPunks” توسط مت هال و جان واتکینسون در سال 2017 ساخته شد. این سری که برخی از آنها اولین NFTهایی هستند که ایجاد شده و در ابتدا به صورت رایگان ارائه میشدند، مجموعه پرترههای 10000 پیکسلی از پانکها را تشکیل میدهد. CryptoPunks در ژانویه شروع به افزایش ارزش خود کرد و برخی از این پانکها حتی به مرز 1 میلیون دلار رسیدند. اندکی بعد خرید آنها با چیزی کمتر از آن مبلغ هنگفت تقریبا غیرممکن بود. برخی از آنها حتی بیش از 11 میلیون دلار معامله شدند. اخیرا گرانترین پانک با قیمت نزدیک به 24 میلیون دلار معامله شد.
2- Nyan Cat
ویدیوی یوتیوب “Nyan Cat” که توسط کریس تورس در سال 2011 ایجاد شده است، یک میم بود که به شدت معروف و جهانی شد و در ذهن افراد زیادی به شکل یک خاطره بیاد ماندنی جای گرفت. در فوریه سال 2021، نسخه NFT آن به قیمت 300 ETH یا معادل 590،000 دلار آن زمان در بنیاد پلتفرم NFT فروخته شد.
3- 5000 روز اول
وقتی مایک وینکلمن، معروف به بیپل (Beeple)، ان اف تی خود را با نام Everydays: The First 5000 Days به قیمت 69 میلیون دلار در همایش کریستی فروخت، همه چیز تغییر کرد. قیمت نجومی او را به سومین هنرمند گران قیمت زنده دنیا تبدیل کرد. در حالی که NFTها شروع به ایجاد قیمت های چشمگیر در بازارها داراییهای دیجیتال کرده بودند، این اولین باری بود که یک خانه حراج معتبر یک توکن غیرمثلی ارائه میکرد. این اتفاق به تنهایی اعتباری را به بازار جدیدداراییهای دیجیتال داد که در آن زمان به نظر میرسید میتواند موضوع ان اف تیها را هر لحظه به یک دغدغه اینترنتی تبدیل کند.
4- Bored Ape Yacht Club
مجموعه 10000 قسمتی “Bored Ape Yacht Club” که در ماه می راهاندازی شد، مجموعه ای از میمونها را با رنگ مو، لوازم جانبی و حالات چهره متفاوت نشان میدهد. این مجموعه نه تنها بر بازار تسلط پیدا کرد، بلکه اساساً آن را شکل دادند. ایجادکنندههای این میمونها برای ایجاد یک تمایز بین سایر توکنهای غیرقابل تعویض و NFTهایی که ایجاد کرده، یک امتیاز ویژه به خریداران خود داد. آنها میتوانستند به یک کانال انحصاری در نرم افزار ارتباط اجتماعی Discord بپیوندند که در آن کلکسیونرها با یکدیگر صحبت کرده و تعامل دارند. همچنین، دارندگان از میمون خود به عنوان آواتار توییتر خود استفاده میکنند. با محبوبتر شدن این مجموعه، مبدعان این میمونها یعنی گارگامل و گوردون گونر توانستند امتیازات بیشتری مانند همایشها و سمینارهای گوناگون را ارائه داده و در کنار آن میلیونها دلار درآمد داشته باشند و بهزودی کریستیز و ساتبی شروع به عرضه میمونهای حوصلهشده در حراجهای مختلف خود کردند.
5- White Male for Sale
Dread Scott اولین ان اف تی خود را در سپتامبر ایجاد کرد؛ اما اسکات برخلاف فعالیتهایی که برای آثار قبلی خود انجام داده بود، مفاهیم ریشهای و موضوعی توکنهای یکتا را برای ایجاد White Male عنوان کرد. اسکات در بیانیهای هنرمندانه گفت که یکی از هدفهای ایجاد اثر مرد سفیدپوست که روی جعبهای در پیادهروی شلوغ بروکلین ایستاده است، مفهومِ “داشتن داراییهای دیجیتال غیرمثلی” است. همچنین او میخواست از این اثر برای صحبت درباره تاریخ بردهداری و تاریخ سرمایهداری استفاده کند. اثر اسکات که به عنوان یکی از مهمترین آثار ARTnews در سال 2021 انتخاب شد، استانداردی را برای تعامل هنری با بازار NFT تعیین کرده است.
6- اکسی اینفینیتی
اگر بازی پوکمان را به یاد داشته باشید، با دیدن کارکترهای بازی اکسی اینفیتی قطعا Pokemon را به یاد میآورید. شخصیتهای این بازی همانطور که در ابتدای مقاله هم اشاره شد، اکسی نام دارند. اکسیها تومنهای غیرقابل معاوضهای هستند که دارایی بازیکنان محسوب میشوند. هر Axie ویژگیهای منحصربهفردی دارد که توسط هر بازیکن قابل ارتقا است. شما با انجام بازی و پیشرفت در آن، میتوانید توکنهای SLP دریافت و در صرافیها معامله کنید. نکته جالب این بازی در این است که ویژگی اکسیها به نسل بعدی آنها به ارث میرسد. به بیان ساده، هر اکسی چند ویژگی شاخص شامل چشم، شاخ، گوش، دهان، پشت و دم دارد. هنگامی که دو اکسی متفاوت را باهم ترکیب کنید، نسل بعدی این ویژگیها را از دو اکسی اصلی به ارث میبرد.
جمعبندی
NFTها را میتوان مجموعهای مدرن در نظر گرفت، که به صورت آنلاین خرید و فروش میشوند و نشان دهنده یک مدرک دیجیتالی برای مالکیت هر کالایی هستند. این توکنها به صورت ایمن روی یک بلاک چین ثبت میشوند، که تضمین میکند این دارایی منحصر به فرد است. مانند هر فناوری جدید، پیشبینی تمام کاربردهای احتمالی توکنهای دیجیتالی بیمانند در آینده و حتی در زمان حال غیرممکن است.
شاید NFTهایی را ببینیم که برای ردیابی مالکیت چیزهایی مانند املاک، مدارک دانشگاهی، مجوزهای حرفهای، بلیطهای رویداد و قراردادهای بیشماری دیگر که در حال حاضر به صورت کاغذی انجام میگردند، استفاده شوند. نظر شما چیست؟
فکر میکنید NFTها چه کاربردهای هیجانانگیزی به تکنولوژی دیجیتال اضافه میکنند؟