توکن حاکمیتی (Governance Token) چیست و چه کاربردی دارد؟

مقدمه
بسیاری از شرکت‌های سنتی توسط هیئت مدیره یا گروه کوچکی از مردم اداره می‌شوند که می‌توان آن را به عنوان حاکمیت متمرکز طبقه‌بندی کرد. میانگین اندازه هیئت مدیره بزرگترین شرکت‌ها حدود 10 نفر است. آن‌ها قدرت زیادی بر نحوه اداره شرکت‌ها دارند. هیات مدیره می‌تواند مدیران کلیدی و یا میانی را انتخاب یا اخراج کند، همچنین تصمیم بگیرد که در کدام پروژه‌ها سرمایه‌گذاری کند و استراتژی کلی شرکت را تعیین کند.

توکن‌های حاکمیت نشان‌دهنده راه متفاوتی برای اداره سازمان‌ها هستند. برای سازمان‌های مستقل غیرمتمرکز (DAOs) و امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)، مدل توکن‌های حاکمیتی، یک روش حکمرانی و قانون‌گذاری عادلانه‌تر، غیرمتمرکز و شفاف‌تر را ارائه می‌دهد. در بیشتر موارد، یک واحد توکن برابر با یک رای است. این توکن‌ها برای اتصال جوامع به یکدیگر طراحی شده‌اند تا اطمینان حاصل شود که پروژه‌های بلاک چین می‌توانند به طور سالم توسعه یابند.

توکن حاکمیتی (Governance Token) چیست و چگونه کار می‌کند؟

توکن حاکمیتی (Governance Token) روش اصلی برای تحقق حاکمیت غیرمتمرکز در پروژه‌های DAO، DeFi و برنامه‌های غیرمتمرکز (DApp) به حساب می‌آید. این توکن‌ها اغلب به دلیل وفاداری و مشارکت افراد در پروژه، به کاربران فعال اعطا می‌شود. به نوبه خود، دارندگان توکن در مورد مسائل اصلی رای می‌دهند تا از توسعه قوی پروژه اطمینان حاصل کنند. به طور معمول، رای‌گیری از طریق قراردادهای هوشمند انجام می‌شود که در این صورت، نتایج به طور خودکار در پروژه اجرا می‌شود.

یکی از اولین توکن‌های حاکمیتی توسط MakerDAO، یک DAO مبتنی بر اتریوم که زیربنای استیبل کوین DAI شده است، صادر شد. پروتکل Maker توسط دارندگان توکن حاکمیتی آن به نام MKR اداره می‌شود. یک توکن MKR برابر با یک رای است و تصمیمی که بیشترین آرا را داشته باشد اتخاذ می‌شود. دارندگان توکن در مورد موضوعات مختلفی مانند انتصاب اعضای تیم، تعدیل هزینه‌ها و اتخاذ قوانین جدید رأی می‌دهند. هدف کلی آن، اطمینان از ثبات، شفافیت و کارایی استیبل کوین MakerDao است.

مثال دیگر Compound، یک پروتکل DeFi است که به کاربران اجازه می‌دهد تا ارزهای رمزنگاری شده را قرض یا وام دهند. این مجموعه از طریق توکن حاکمیتی خود به نام COMP، به جامعه کاربران خود اجازه دهد تا در مورد تصمیمات کلیدی پروتکل رای دهند. توکن‌ها متناسب با فعالیت‌های زنجیره‌ای کاربران تخصیص داده می‌شوند، به عبارت دیگر، هر چه بیشتر در Compound قرض بدهید و وام بگیرید، توکن‌های COMP بیشتری دریافت می‌کنید.

مشابه MakerDAO، یک توکن COMP برابر با یک رای است. کاربران همچنین می‌توانند توکن‌های خود را به دیگران واگذار کنند تا افراد از طرف آن‌ها رای دهند. نکته قابل توجه این است که کامپوند در سال 2020، کنترل مدیریت شبکه را رها کرد. این بدان معناست که این پروژه به طور کامل توسط دارندگان توکن آن و بدون هیچ روش حاکمیتی جایگزین یا متمرکز اداره می‌شود.

از دیگر توکن‌های حاکمیتی معروف، می‌توان توکن‌های صادر شده توسط صرافی غیرمتمرکز Uniswap و PancakeSwap، پلتفرم وام‌دهی DeFi Aave، جامعه وب3 و NFT محور ApeCoin DAO و پلتفرم متاورسی Decentraland را نام برد.

هر پروژه، قوانین متفاوتی را در مورد نحوه عملکرد Governance Token خود تعیین می‌کند. توکن‌ها بر اساس مدل‌های مختلف محاسباتی بین سهام‌داران، از جمله تیم موسس، سرمایه‌گذاران و کاربران توزیع می‌شوند. برخی از توکن‌های حاکمیتی فقط در مورد بخش خاصی از مسائل حاکمیتی حق رای دارند، در حالی که برخی دیگر در رای‌گیری اکثر بخش‌ها می‌توانند شرکت کنند. برخی از توکن‌های حاکمیتی می‌توانند سود مالی کسب کنند، در حالی که موارد دیگری بدون هیچگونه سود بوده و صرفا برای رای‌گیری از آن‌ها استفاده می‌شود.

مزایا و معایب توکن حاکمیتی

توکن‌های حاکمیتی دارای مزایای بزرگی هستند. آن‌ها می‌توانند ناهماهنگی منافع را که اغلب در مدیریت‌های متمرکز دیده می‌شود، از بین ببرند. حاکمیت غیرمتمرکز که توسط توکن‌های حاکمیتی فعال می‌شود، این قدرت مدیریتی را به جامعه گسترده‌ای از سهامداران منتقل می‌کند و منافع کاربران و خود سازمان را همسو می‌کند.

یکی دیگر از مزیت‌های توکن حکومتی، توانایی ایجاد جوامع فعال، مشارکتی و ارتباط نزدیک بین کاربران است. هر دارنده توکن برای رای دادن و بهبود پروژه تشویق می‌شود. از آنجایی که یک توکن بیشتر، برابر با یک رای بیشتر است، می‌تواند زمینه را برای تصمیم‌گیری منصفانه‌تر و عادلانه‌تر فراهم کند. هر دارنده توکن می‌تواند پیشنهادی را برای رأی‌گیری ارائه کند. جزئیات هر رأی برای دیدن همه باز است، که این موضوع احتمال تقلب را به شدت کاهش می‌دهد.

بزرگترین چالش توکن‌های حاکمیتی، به اصطلاح “مشکل نهنگ‌ها” است. نهنگ‌ها افرادی هستند که درصد زیادی از یک رمزارز خاص را در اختیار دارند. اگر بزرگ‌ترین نهنگ‌های یک پروژه رمزنگاری، بخش قابل‌توجهی از عرضه کلی توکن حاکمیتی آن را در اختیار داشته باشند، می‌توانند روند رای‌گیری را به نفع خود تغییر دهند. به همین دلیل پروژه‌ها باید مطمئن شوند که مالکیت توکن‌ها، واقعاً غیرمتمرکز و به طور مساوی توزیع شده است.

اما حتی اگر توکن‌های حاکمیتی به طور عادلانه و گسترده توزیع شوند، هیچ تضمینی وجود ندارد که تصمیمات اکثریت دارندگان، همیشه برای پروژه‌ها بهترین تصمیم باشد. اگرچه نظام‌های انتخاباتی “یک نفر، یک رای” سابقه‌ای طولانی دارد، اما مواردی وجود داشته است که دارندگان توکن حکومتی به نفع تیم‌های موسس و سرمایه‌گذاران بزرگ رأی داده‌اند.

آینده توکن حاکمیتی چیست؟

به عنوان یک نوآوری که در فضای ارزهای دیجیتال و بلاکچین به وجود آمده است، توکن‌های حاکمیتی می‌توانند کاربرد گسترده‌تری در بخش‌های بیشتر پیدا کنند. به عنوان مثال، Web3 مکانی است که توکن‌های حاکمیتی می‌توانند به ایجاد یک اینترنت غیرمتمرکز کمک کنند. همانطور که DeFi و DAO ها هرروز پیشرفته‌تر می‌شوند، صنایع دیگری مانند بازی‌های حوزه کریپتو نیز می‌توانند این مدل حاکمیتی را اتخاذ کنند.

توکن حاکمیتی به تکامل خود ادامه خواهد داد تا بتواند مشکلات سیستم را به محض ظهور رفع کند. همچنین ممکن است مکانیسم‌های جدیدی برای مقابله با مشکل نهنگ یا راه‌های دیگری برای بهبود روند رای‌گیری وجود داشته باشد و حتی ممکن است روش‌های جدیدی برای تفویض آرا ظاهر شود. در مجموع، این فضا احتمالا با ظهور نوآوری‌های جدید، پیچیده‌تر خواهد شد.

یکی دیگر از عوامل اصلی و تأثیرگذار بر آینده توکن‌های حاکمیتی، تغییرات بالقوه نظارتی است. برخی از دولت‌ها ممکن است این توکن‌ها را به عنوان اوراق بهادار در نظر بگیرند. این موضوع می‌تواند آن‌ها را تحت قوانین سختگیرانه قرار دهد و بر نحوه عملکرد این نوع توکن تأثیر بگذارد.

جمع‌بندی

توکن‌های حاکمیتی هنوز در مراحل اولیه توسعه هستند. آن‌ها رشد قوی بسیاری از پروژه‌های مالی غیرمتمرکز DeFi و DAO را تسهیل کرده‌اند. با داشتن قدرت رای برای تعیین مدیریت و مسیر توسعه پروژه‌ها، این توکن‌ها سنگ بنای تمرکززدایی هستند.

اصل “یک توکن، یک رأی”، تا زمانی که توکن‌ها به طور نسبی بین اعضای جامعه توزیع شده باشند، کاربران و جامعه‌ی تشکیل شده توسط آن‌ها را در مرکز کنترل پروژه قرار می‌دهد. توکن‌های حکومتی ممکن است در آینده به گسترش خود ادامه دهند. شبکه‌های متعلق به کاربر، پروژه‌های نسل آینده اینترنت (وب3) و بازی‌های بلاکچینی می‌توانند توکن‌های حاکمیتی را برای ایجاد اکوسیستم‌های غیرمتمرکز پر جنب و جوش‌تر اتخاذ کنند. باید صبر کرد و دید که آیا در آینده این نوع توکن می‌تواند اتفاق جدیدی در این زمینه رقم بزند یا خیر.