عمق بازار (DOM) چیست؟ صفرتاصد بررسی Depth of Market

عمق بازار (DOM) چیست و چرا اهمیت دارد؟ وقتی تصمیم می‌گیرید که سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال را در بازار P2P یا شیوه‌های دیگر معاملاتی تجربه کنید، عمق بازار از اولین چیزهایی‌ست که باید مورد بررسی قرار دهید. سرمایه‌گذاری در یک بازار کم‌عمق ممکن است آن اندازه که باید اثربخش نباشد و سرمایه شما را از بین ببرد. 

عمق بازار چگونه تعریف می‌شود؟ موارد استفاده از اطلاعات مربوط به عمق بازار (DOM) چیست؟ چه عواملی بر آن تاثیر می‌گذارد؟ برای پاسخ به این قبیل سوالات و آشنایی بیشتر با مفهوم Depth of Market، تا انتهای مطلب با بیدارز همراه باشید.  

مفهوم عمق بازار (DOM) چیست؟

عمق بازار مفهومی در امور مالی‌ست که به میزان توانایی یک بازار در جذب سفارشات بزرگ بدون ایجاد تغییر در قیمت‌ها اشاره دارد. در صورتی که یک بازار عمیق باشد، بدون افزایش یا کاهش چشمگیر قیمت‌ها، از عهده انجام سفارش‌ها و معامله‌ها برمی‌آید. از سوی دیگر، سفارش‌ها در یک بازار کم‌عمق، تاثیر قابل توجهی بر کاهش قیمت‌ها دارند. بازارهای عمیق نقدینگی بالایی دارند، اما نقدینگی یک بازار کم‌عمق عموما محدود است. 

عمق بازار، یکی از مسائل مهمی‌ست که افراد هنگام سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی‌های بلندمدت برای سرمایه‌گذاری باید به آن توجه کنند. بازارهای عمیق و نقدشونده، معامله‌گری را برای سرمایه‌گذاران آسان می‌کنند؛ چون هم این امکان را برای آنان فراهم می‌کند که در صورت نیاز معامله کنند و هم فضای زیادی برای تجربه سرمایه‌گذاری‌های مختلف در اختیار آنان قرار می‌دهند. 

به‌طور کلی، سرمایه‌گذاری در بازارهای کم‌عمق نیازمند مهارت بیشتر و دسترسی بیشتر به سرمایه آماده- به‌دلیل کاهش نقدینگی- است. در بازارهای کم‌عمق که نقدینگی محدودی دارند، سرمایه‌گذاری‌ها باید با دقت بیشتری انجام شوند. همچنین، احتمال تمام‌شدن سرمایه برای سرمایه‌گذاری و امکان‌پذیرنبودن آزادسازی وجوه بیشتر از طریق معاملات وجود دارد.  

توجه داشته باشید که ممکن است یک بازار به‌صورت کلی عمیق درنظر گرفته شود اما بعضی از اوراق بهادار آن از نظر قیمتی نوسان زیادی داشته باشند. عوامل زیادی بر قیمت اوراق بهادار تاثیر می‌گذارند و همیشه نمی‌توان آن را با روند کلی بازار ردیابی کرد. 

معامله‌گرانی که در یک بازار عمیق فعالیت می‌کنند، هنگام تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری ممکن است عوامل زیادی را در رابطه با اوراق بهادار مورد بررسی قرار دهند. از طرف دیگر، پیداکردن اوراق بهادار نقدشونده که بتواند از عهده سفارش‌های بزرگ بربیاید، در یک بازار کم‌عمق اصلا دور از انتظار نیست. 

همچنین، عمیق‌بودن یک بازار الزاما به این معنی نیست که حجم بالایی از معاملات در آن بازار امکان‌پذیر است. از آن‌جایی که تفاوت چشمگیری بین انجام تعداد زیادی سفارش کوچک یا متوسط و انجام چند سفارش بزرگ وجود دارد، حجم معامله بر عمق بازار تاثیر می‌گذارد. 

در این بازارها، ممکن است یک سرمایه‌گذار نسبت به چند سفارش توجه نشان دهد و واکنش معامله‌گران نیز باعث تغییر قیمت شود. از طرف دیگر، به‌سرانجام‌رساندن یک سفارش بزرگ بدون اثرگذاری بر قیمت اوراق در بازار عمیق امکان‌پذیر است، چون خریداران و فروشندگان زیادی برای انجام سفارش با قیمت اعلام‌شده در دسترس هستند. 

کاربرد اطلاعات عمق بازار (DOM) چیست؟

در زمان‌های دور، اطلاعات معاملات از طریق تلگراف ارسال می‌شد و معامله‌گران برای ارزیابی قیمت و حجم سهام، به‌معنای واقعی کلمه مجبور بودند نوارهای تلگراف را با دقت و جزبه‌جز مطالعه کنند. در آن زمان، توانایی پردازش سریع داده‌های مربوط به عمق بازار همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار داشت و معامله‌گران حتی در خواب هم نمی‌توانستند فناوری‌های مدرنی را که امروزه برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات عمق بازار استفاده می‌شوند، ببینند. 

اما پیشرفت فناوری و دیجیتالی‌شدن امور، خیلی چیزها را تغییر داد. حالا که به لطف فناوری و ارتباطات، به اطلاعات دقیقی در رابطه با Depth of Market دسترسی داریم، چگونه می‌توانیم از آن‌ها در راستای بهبود معاملاتمان استفاده کنیم؟ در پاسخ به سوال کاربرد اطلاعات مربوط به عمق بازار (DOM) چیست، می‌توان موارد زیر را نام برد:

1. ارزیابی میزان مقاومت و پشتیبانی

یکی از مهم‌ترین کاربردهای اطلاعات عمق بازار، محاسبه میزان سطوح مقاومت و پشتیبانی است. فرض کنید که سهام A با قیمت 8.5 دلار معامله می‌شود و داده‌های Depth of Market حاکی از آن است که تجمع گسترده سفارش‌های فروش 8.75 دلار است. در این حالت، بعید است که قیمت از این رقم فراتر برود و در نتیجه، میزان مقاومت به‌القوه آن عالی است. 

به همین ترتیب، فرض کنید سهام A با قیمت 8.50 دلار معامله می‌شود و از اطلاعات عمق بازار می‌توان دریافت که سفارش خرید انبوه مبلغی معادل 8.25 دلار است. این رقم نشان‌دهنده آن است که سطح مقاومت دارایی مناسب است و بعید است که قیمت به زیر این عدد سقوط کند. 

2. محاسبه میانگین قیمت خرید یا فروش برای معاملات بزرگ با سهام کم‌حجم

زمانی که قصد معامله دارایی‌هایتان را دارید، اطلاعات عمق بازار خیلی به کارتان می‌آید. چون این اطلاعات نمایی کلی از سفارش‌های معلق در بازار را در اختیار شما قرار می‌دهند. به‌عنوان مثال، اگر سهامی را با حجم کم معامله می‌کنید و می‌خواهید سهام زیادی بخرید، داده‌های عمق بازار به شما کمک می‌کنند که میانگین قیمت خرید را محاسبه کنید و بالعکس؛ زمانی که قصد فروش سهامتان را دارید، میانگین قیمت فروش را حدس بزنید.

3. تخمین ارزش یک دارایی در آینده

یکی از اصلی‌ترین کاربردهای اطلاعات DOM، پیش‌بینی این است که آینده ارزش یک دارایی به کجا ختم خواهد شد. اگر چه ابزارها و تکنیک‌های پیچده‌تری برای تخمین ارزش آتی یک دارایی وجود دارد، اما نمودارهای عمق بازار راهی سریع و مطمئن برای درک عملکرد قیمت هر دارایی و حجم معاملات در آینده است. 

عمق بازار برای سرمایه‌گذار حقیقی چه اهمیتی دارد؟

وقتی صحبت از سنجش سطح نقدینگی کلی یک اوراق بهادار می‌شود، اطلاعات عمق بازار برای سرمایه‌گذار حقیقی (individual investor) اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. تعداد سرمایه‌گذاران حقیقی که بتوانند بازار سهام را به‌حرکت دربیاورند، زیاد نیست.

البته استثناهایی هم وجود دارد. سهام خردی که در بازارهای فرابورس معامله می‌شود و اوراق مشتقه‌ای که بدون ایجاد تغییری چشمگیر در قیمت فروش یا مبادله آن امکان‌پذیر نیست، ممکن است به‌اندازه کافی از نقدینگی برخوردار باشند. در این حالت، سرمایه‌گذار باید باید عمق بازار باید عمق بازار را بررسی کند تا مطمئن شود که بازار را با سفارش خود حرکت نخواهد داد. 

همچنین، حتی اگر قدرت خرید سرمایه‌گذاران حقیقی به‌اندازه‌ای نباشد که بتواند سهام بازار را جابه‌جا کند، اگر نقدینگی پایین باشد، همچنان سهام را تحت تاثیر قرار خواهد داد. اگر یک موسسه بزرگ مالک 10 درصد سهام باشد و بخواهد آن را بفروشد- در صورت کم‌بودن عمق بازار- سهام بیشتر سقوط می‌کند. هر چه عمق بازار بهتر باشد، اخبار بد تاثیر کمتری بر سهام خواهد داشت؛ چون یک فروشنده، بازار را برای آن کنترل نخواهد کرد. 

لازم به ذکر است که هر چقدر نقدینگی یک بازار بیشتر باشد، پس از انجام معامله، بلافاصله لیمیت اوردر (limit order) اجرا خواهد شد. همچنین، اطمینان خواهید داشت که وقتی بخواهید سهمی را بفروشید، شخصی وجود خواهد داشت که از شما خرید کند. 

نحوه استفاده از داده های عمق بازار (DOM) چیست؟

اطلاعات مربوط به DOM به معامله‌گر کمک می‌کند که تخمین بزند قیمت اوراق بهادار در آینده با تکمیل، به‌روزرسانی یا لغو سفارش‌ها چقدر خواهد بود. همچنین، معامله‌گران می‌توانند از داده‌های عمق بازار برای درک اسپرد خرید و فروش سهام و حجم فعلی آن استفاده کنند. 

سهام‌ شرکت‌های بزرگ معمولا عمق بازار زیادی دارند. این سهام معمولا حجم بالایی دارند و کاملا نقد هستند؛ در نتیجه، معامله‌گران بدون آن‌که تاثیر قابل توجهی بر قیمت‌های بازار داشته باشند، می‌توانند سفارش‌های بزرگی ثبت کنند. 

سهام شرکت‌هایی که ارزش کمی از بازار را به خود اختصاص داده‌اند، معمولا عمق کمری دارند. در این حالت، در صورتی که تنها یک معامله‌گر سفارش خرید یا فروش بزرگی را ثبت کند، قیمت سهام آن شرکت تغییر چشمگیری پیدا خواهد کرد. لازم به ذکر است که سهام شرکت‌های شناخته‌شده و معتبر، در مقایسه با شرکت‌های کمتر شناخته‌شده و نوپا عمق بازار بیشتری دارد. 

در صورتی که معامله‌گران در زمان معامله بتوانند اطلاعات مربوط به عمق بازار را مشاهده کنند، این امکان را برای آنان فراهم می‌کند که از نوسانات کوتاه‌مدت قیمت سود ببرند. برای مثال، زمانی که زمانی که یک شرکت عرضه اولیه خود را به بازار عرضه می‌کند، معامله‌گران بلافاصله می‌توانند  عمق بازار آن را ببینند و منتظر فرصتی باشند تا قیمت خریدوفروش سهام به سطح تقاضای مناسب برسد. 

محاسبه نمودار عمق بازار چگونه انجام می‌شود؟

محور افقی نمودار عمق بازار نشان‌دهنده قیمت یک دارایی به دلار است و محور عمودی آن میزان ارز یا سهام اصلی را نشان می‌دهد. ابتدا باید نقطه‌ای را روی محور افقی انتخاب کنید و میزان ارز متناظر با آن را در نمودار عمودی پیدا کنید. پس از تعیین این نقاط، تابعی به‌دست خواهد آمد که نقشه راه ورودی ارزش دلاری را به مقداری از آن ارز به‌عنوان خروجی حاصل می‌کند.  

قوانین انجام این محاسبات به این مسئله بستگی دارد که در کدام قسمت دفتر سفارشات قرار داشته باشیم. سمت مربوط به خرید در دفتر سفارشات، تمام ارزهایی را که بالاتر یا هم‌تراز با ارزش دلاری ورودی هستند، نشان می‌دهد. به همین ترتیب، بخش فروش در دفتر سفارشات موید آن است که مقدار تمامی دارایی‌های موجود در این بخش، باید پایین‌تر یا هم‌تراز ارزش دلاری ورودی قرار داشته باشند. 

در سمت خرید، وقتی قیمت کاهش پیدا می‌کند، خط سبز نمودار بالاتر می‌رود و این مسئله، به‌معنای تقاضای بیشتر است.به همین ترتیب، اگر در سمت فروش قیمت‌ها در نمودار بالا برود، خط قرمز هم بالا می‌رود و این روند، نشان‌دهنده قانون عرضه است. 

در نتیجه، فهرست‌هایی که در بخش چپ و راست نمودار قرار دارند، عمق بازار را نشان می‌دهند. فهرست سمت راست اطلاعاتی درباره تاریخچه معاملات در اختیار شما قرار می‌دهد و در فهرست سمت چپ اطلاعات مربوط به دفتر سفارشات ارائه شده است. در حقیقت، نمودار قرمز مربوط به سفارش‌های ثبت‌شده فروش و نمودار سبز مربوط به سفارش‌های ثبت‌شده خرید هستند. 

عوامل تاثیر گذار بر عمق بازار (DOM) چیست؟

مهم‌ترین عواملی که بر عمق بازار تاثیر می‌گذارند، عبارت‌اند از:

1. تغییرات قیمتی مجاز (Tick size)

Tick size حداقل افزایش قیمت برای یک اوراق بهادار است. اگر تغییرات قیمتی مجاز بسیار بالا باشد، تمایل بازارسازان به ارسال زودهنگام سفارشات بیشتر است و بالعکس. بنابراین، Tick size عامل بسیار مهمی برای تعدیل DOM است. 

2. شفافیت بازار

اگر سرمایه‌گذاران به بخش عظیمی از اطلاعات بازار دسترسی دارند، اما اطلاعاتی مثل قیمت‌های پیشنهادی معوق همچنان برای کاربران بازارها مبهم است. شفافیت باعث نگرانی سرمایه‌گذاران می‌شود و تمایل آنان بر ارسال سفارش و درخواست معامله را کاهش می‌دهد.

3. حداقل حاشیه مورد نیاز

حداقل حاشیه مورد نیاز، اهرمی را که یک معامله‌گر می‌تواند اتخاذ کند، محدود می‌کند. هر چقدر حداقل حاشیه مورد نیاز بالاتر باشد، عمق بازار کمتر خواهد بود، چون بدون آن طرف‌های شرکت‌کننده در معاملات نمی‌توانند سرمایه زیادی را برای سفارش‌های بزرگ صرف کنند. 

4. محدودیت جابه‌جایی قیمت

در بسیاری از بازارهای مالی ريالی، قیمت سهام نمی‌تواند آزادانه جابه‌جا شود. صرافی‌ها مسئول محدودیت‌های تغییر قیمت و محدودیت‌های معاملاتی هستند و محدودکردن گستره جابه‌جایی قیمت‌ها، عمق بازار را افزایش می‌دهد.

5. محدودیت‌های معاملاتی 

بعضی از محدودیت‌های معاملاتی، تعداد قراردادها یا میزان سهامی را که یک نفر می‌تواند خریداری کند، محدود می‌کند.این محدودیت‌ها مانع از آن می‌شوند که بعضی معامله‌گران به‌صورت ناعادلانه‌ای بازار را کنترل کنند. 

بررسی یک نمونه واقعی از عمق بازار

حال که با این مفهوم بیشتر آشنا شدید، بیاید ببینیم که مثالی واقعی از عمق بازار (DOM) چیست؟ فرض کنیم شما معامله‌گری هستید که قصد دارد عمق بازار سهام A را ارزیابی کند. می‌توانید این سهام را با قیمت- مثلا- 10 هزار تومان معامله کنید، اما پیشنهادات دیگری با قیمت‌های متفاوت وجود دارند:  

• n پیشنهاد با قیمت 10.5 تومان

• x پیشنهاد با قیمت 10.8 تومان

• y پیشنهاد با قیمت 9.5 تومان

• z پیشنهاد با قیامت 9.3 تومان

• و m پیشنهاد با قیمت 9.2 تومان

این روند به شما نشان می‌دهد که قیمت سهام A در حال افزایش است. چنین دانشی به شما کمک می‌کند که درباره این‌که اکنون زمان مناسبی برای خرید سهام یا فروش آن هست یا نه، تصمیم‌گیری کنید. 

سخن پایانی

عمق بازار، یکی از اصلی‌ترین ابزارها برای تجزیه‌وتحلیل وضعیت بازارهای مالی برای سرمایه‌گذاری است. در واقع، این مفهوم یکی از کلیدی‌ترین عواملی‌ست که به شما می‌گوید آیا یک بازار ارزش سرمایه‌گذاری دارد یا خیر. در مقاله حاضر سعی کردیم شما را به این مفهوم بیشتر آشنا کنیم و به این سوال که کاربرد و اهمیت عمق بازار (DOM) چیست، پاسخ دهیم. شما در معاملاتتان چقدر به عمق بازار اهمیت می‌دهید؟ حین سرمایه‌گذاری در یک بازار مالی، به‌طور کلی چه عواملی را بررسی می‌کنید؟

برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال در بازار P2P بیدارز می‌توانید پس از ثبت نام، سفارش خود را با قیمت دلخواه در کمترین زمان ثبت و معامله را انجام دهید.