تفاوت صرافی متمرکز و غیر متمرکز ارزهای دیجیتال

صرافی ارز دیجیتال چیست؟

یکی از مهمترین ارکان دنیای رمزارزها، صرافی ها هستند. صرافی ارز دیجیتال مانند یک واسطه عمل می‌کند یعنی افراد می‌توانند در آن به خرید و فروش رمزارزها با افراد دیگر یا خود صرافی بپردازند. همچنین از صرافی می‌توان به عنوان مکانی برای تبدیل رمزارزهای مختلف به یکدیگر و یا تبدیل به پول رایج جامعه استفاده کرد. صرافی دیجیتال، کاربر را قادر می‌سازد تا ارزهای دیجیتال را به روش های گوناگون بخرد و بفروشد. کاربر می‌تواند بنابر صلاح دید خود، یک سفارش به قیمت لحظه ای بازار بگذارد و یا در یک قیمت مشخص، سفارش ثبت کند تا در صورت رسیدن قیمت آن ارز به سطح مشخص شده، سفارش کاربر ثبت و انجام گردد.

یکی از راه های درآمدزایی این مجموعه ها، دریافت کمیسیون از کاربران برای هر تراکنش است. از طرف دیگر بعضی صرافی ها با ایجاد اختلاف کوچکی بین نرخ عرضه و تقاضا (اسپرد)، از آن کسب درآمد می‌کنند. هر صرافی دیجیتال برای خود اهدافی دارد. به عنوان مثال در حالی که بعضی از صرافی ها به دنبال افزایش سرعت تراکنش ها برای راحتی کاربر هستند، برخی دیگر برای ایجاد امتیازات بیشتر کاربر خود مانند نرخ مبادله کمتر یا وام دهی به وی تلاش می‌کنند.

تقسیم بندی صرافی ها معمولا در دو دسته اصلی صرافی های متمرکز و صرافی های غیر متمرکز انجام می‌شود، که به تشریح هرکدام می‌پردازیم.

صرافی متمرکز (CEX) ارز دیجیتال چیست؟

صرافی های متمرکز پلتفرم هایی هستند که خرید و فروش ارزهای دیجیتال را تسهیل می‌کنند، چه ارز فیات مانند دلار آمریکا باشد، چه رمزارزها مانند بیت کوین و اتریوم و غیره. این صرافی ها به عنوان یک شخص ثالث بین خریدار و فروشنده عمل می‌کنند. از آنجایی که آن ها توسط یک شرکت یا ارگان مشخص، اداره و کنترل می‌شوند، قابلیت اطمینان بیشتری نسبت به صرافی های غیر متمرکز ارائه می‌‌کنند. بیش از 95 درصد تمام تراکنش‌های ارز دیجیتال از طریق صرافی‌های متمرکز انجام می‌شود.

یکی از مزیت های صرافی متمرکز این است که معمولا کاربران آن حتی اگر کیف پول دیجیتال را گم کرده، یا اطلاعات مربوط به حساب خود (کلید خصوصی) را فراموش کنند، می‌توانند از طریق صرافی به دارایی خود دسترسی پیدا کنند. از سمت دیگر، این موضوع که صرافی به کلیدهای افراد دسترسی دارد، باعث افزایش سرعت تراکنش های کاربران می‌شود. اما می‌‌تواند خطرناک نیز باشد، چرا که صرافی ها را مورد حمله هکرها قرار می‌دهد. در صرافی های متمرکز، کارمزد تراکنش ها درصد مشخصی بوده که توسط سیستم از رقم مبادله کسر می‌شود.

قبل از شروع هرگونه خرید و فروش یا تجارتی، صرافی های متمرکز فرآیند تشخیص هویت افراد را انجام می‌دهند. این عمل معمولا از طریق سه قسمت شناسایی مشتری (KYC)، تاییدیه مبارزه با پولشویی (AML) و تاییدیه مقابله با تامین مالی تروریسم (CFT) انجام می‌گیرد. این رویه کمک می‌کند که صرافی ها از انجام فعالیت مجرمانه در پلتفرم خود جلوگیری کنند.

پس از انجام امور مربوط به تایید هویت، کاربر اجازه استفاده از صرافی را کسب می‌کند. بعضی از صرافی های متمرکز، دارایی کاربران خود را روی کیف پول های سرد (کیف پول دیجیتال سخت افزاری) نگهداری می‌کنند و بعضی دیگر دارایی افراد را روی کیف پول گرم (نرم افزاری) نگهداری کرده و آن ها را بیمه می‌کنند.

به شکل معمول صرافی های متمرکز به کاربران خود، کیف پول دیجیتال ارائه می‌دهند. همچنین این صرافی ها خدماتی برای موسسات مالی و شرکت های سرمایه گذاری که نمی‌خواهند مدیریت کلید خصوصی حساب خود را بر عهده داشته باشند، ارائه می‌کنند و دارایی و کلید خصوصی حسابشان را در کیف پول های سرد نگهداری می‌کنند.

از معروف ترین صرافی های متمرکز می‌توان بایننس (Binance)، کوین بیس (Coinbase)، بیت استامپ (Bitstamp)، کوکوین (KuCoin)، GDAX و کراکن (Kraken) را نام برد.

صرافی غیر متمرکز (DEX) چیست؟

صرافی غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال (DEX) به کاربران این امکان را می‌دهد تا بدون نیاز به شخص ثالث یا واسطه، تراکنش های همتا به همتا (ارتباط مستقیم کاربر به کاربر) را انجام دهند. در این مدل صرافی، تمام دارایی و کلیدهای خصوصی در اختیار و کنترل کاربر است و صرافی هیچ نظارت یا دسترسی به آن ندارد. روش کار DEX ها با یکدیگر متفاوت است. هر پلتفرم غیرمتمرکز از روش های مختلفی مانند کتاب های سفارش (Order Books)، استخرهای نقدینگی یا سایر مکانیسم‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) مانند ابزارهای تجمیع برای ارائه ابزارهای مالی جدید و تجربی استفاده می‌کند.

تفاوت صرافی متمرکز غیر متمرکز ارز دیجیتال چیست؟

با وجود برخی از ویژگی های مرتبط با صرافی های متمرکز مانند مسائل امنیتی و نگهداری از کلیدهای افراد، صرافی های غیرمتمرکز توسط برخی از کاربران ترجیح داده شده و تعداد مخاطبان آن ها هرروز بیشتر می‌شود. به دلیل نبود یک نهاد مستقیم نظارتی و این موضوع که کلیدهای افراد توسط خودشان نگهداری می‌شود، امنیت جابجایی ها در این مدل صرافی بالاتر است و امکان هک کلیدها کمتر می‌شود، اما از نظر خود پلتفرم و اینکه کاربر در یک محیط مطمئن به تجارت بپردازد، ضریب امنیت پایینتری نسبت به صرافی های متمرکز دارند. در DEX ها، قرارداد های هوشمندی وجود دارد که تراکنش های افراد از طریق آن ها انجام می‌گیرد و هر تراکنش در بلاکچینی ثبت می‌شود.

معمولا کاربران به حجم بالاتری از دارایی های دیجیتالی (Assets) دسترسی دارند و همچنین کارمزد کمتری برای تراکنش های می‌پردازند. اما همچنان عدم پشتیبانی از ارز دیجیتال فیات (Fiat) از معایب این صرافی ها به شمار می‌رود. از سمت دیگر DEX ها معمولا از نقدینگی ضعیف و حجم معاملات کم رنج می‌برند، که چالشی مهم برای پذیرش گسترده آن ها در صنعت بلاکچین است. خصوصا که این کمبود نقدینگی می‌تواند یک عامل بازدارنده برای سرمایه‌گذاران نهادی یا معامله‌گران مستقل ثروتمندی باشد که می‌خواهند یک دارایی رمزنگاری انتخابی را در حجم زیادی خریداری کنند. رابط کاربری ضعیف و نبودن پشتیبانی قوی نیز از مشکلات عمومی بیشتر این صرافی هاست. 

جایی که صرافی های متمرکز به عنوان کارگزاری عمل می‌کنند، میتوانیم صرافی غیر متمرکز را شبیه به بازار بدانیم. یکی دیگر از اختلاف های صرافی متمرکز و غیرمتمرکز این است که در صرافی غیرمتمرکز دیگر خبری از ثبت نام و احراز هویت سختگیرانه نیست.

این مسئله به کاربرانی که می‌خواهند حریم خصوصی شان حفظ شود و ناشناس بمانند، کمک شایانی کرده است. یک مزیت دیگر این است که صرافی‌های غیرمتمرکز به دلیل ماهیت اجازه مبادله همتا به همتا در ارزهای دیجیتال، از دستکاری بازار جلوگیری کرده و از کاربران در برابر تجارت جعلی و سیستم های پولشویی محافظت می‌کنند.

از معروف ترین صرافی های فعال در این زمینه می‌توان به یونی سواپ (Uniswap)، سوشی سواپ (Sushiswap)، پنکیک سواپ (PancakeSwap)، ونوس (Venus) و کامپوند (Compound) اشاره کرد.

چه صرافی را برای مبادلات ارز دیجیتال انتخاب کنیم؟

هنگام انتخاب یک صرافی رمزنگاری، مهمترین چیزهایی که باید به دنبال آن باشید عملکرد و امنیت است. این موضوع که چه جفت ها ارزهایی دارد و یا فیات و ارزهای دیجیتال غیر رمزارزی دیگر را پشتیبانی می‌کند یا خیر، بسیار مهم است. ضمن اینکه نقدینگی و سرمایه در گردش بالایی داشته باشد. همچنین باید خطوط دفاعی اضافی مانند احراز هویت دو مرحله ای و قفل بیت کوین را ارائه دهد که در برابر حمله هکرها به کاربران کمک می‌کند.

سهولت استفاده، عامل دیگری است که باید در نظر گرفته شود. به ویژه برای معامله گران جدیدتر که ممکن است برای استفاده از پلتفرم هایی با رابط کاربری کمتر بصری مشکل داشته باشند. با این وجود، برای معامله گران با تجربه نیز باید قابلیت های متفاوت و بیشتری داشته باشد.

در نظر گرفتن جغرافیا نیز مهم است. تمامی صرافی ها، همه‌ی کشورها را به رسمیت نمی‌شناسند، پس باید از پشتیبانی صرافی مورد نظر در کشور خود مطمئن باشیم. هنگامی که به دنبال تبادل ارز دیجیتال هستید، مهم است که مراقب وب سایت ها و برنامه های موبایل جعلی باشید. حتی اگر پلتفرم قانونی به نظر می‌رسد، مطمئن شوید که هیچ گونه غلط املایی در متن و یا نام و آدرس سایت مورد نظر نباشد. خود نام تجاری صرافی را نیز چک کنید که غیر معتبر نباشد. در مورد یک وب سایت، وجود نماد قفل کوچک امنیت که در کنار نوار URL نمایش داده می‌شود را بررسی کنید.

به همین ترتیب، مهم است که به خود یادآوری کنید که جدای از کلاهبرداری، تجارت ارزهای دیجیتال می‌تواند خطرناک باشد. ارزهای دیجیتال بسیار نوسانی هستند، به این معنی که در معرض افزایش و کاهش ناگهانی ارزش‌هایی هستند که حتی عاقل‌ترین سرمایه‌گذاران نمی‌توانند با قطعیت پیش‌بینی کنند. مشاوران مالی توصیه می‌کنند که اگر روی ارزهای دیجیتال سرمایه‌گذاری می‌کنید، احتیاط کنید و آن را زیر 5 درصد از کل سرمایه‌گذاری خود نگه دارید.