زی کش (Zcash) چیست؟

زی کش یا Zcash، یک ارز دیجیتال غیر متمرکز است که بر حفظ حریم خصوصی و ناشناس بودن تمرکز دارد. این رمز ارز از فناوری اثبات دانش صفر (technology of zero-knowledge) zk-SNARK استفاده می‌کند که به گره‌های شبکه اجازه می‌دهد تا تراکنش‌ها را بدون افشای هیچ‌گونه اطلاعات حساسی در مورد آن تراکنش، تأیید کنند. بر خلاف یک تفکر رایج، اکثر ارزهای دیجیتال موجود در بازار، از جمله بیت کوین (BTC)، کاملا ناشناس نیستند. در حالی که اکثر ارزهای دیجیتال به صراحت هویت کاربران خود را فاش نمی‌کنند، هر کاربر، آدرس یا آدرس عمومی خود را دارد که از طریق روش‌های علم داده در بلاک چین می‌توان آن‌ها را ردیابی کرد.

در مقابل با اینکه تراکنش‌های Zcash همچنان باید از طریق یک بلاک چین عمومی منتقل شوند، اما برخلاف بسیاری از ارزهای دیجیتال دیگر، تراکنش‌های زی کش به‌طور پیش‌فرض آدرس‌های ارسال و دریافت یا مبلغ ارسالی را نشان نمی‌دهند. با این حال، همچنان شرایطی برای افشای این داده ها با اهداف حسابرسی یا رعایت مقررات وجود دارد.

تاریخچه، نحوه‌ی کار و ویژگی‌های زی کش (ZEC)

کار توسعه روی زی کش در سال 2013 توسط استاد جانز هاپکینز، متیو گرین و برخی از دانشجویان فارغ‌التحصیل او آغاز شد. این توسعه توسط شرکت Zcash (مستقر در کلرادو) به رهبری Zooko Wilcox، متخصص امنیت کامپیوتر تکمیل شد. زی کش اولین بار در 28 اکتبر 2016 منتشر شد و در ابتدا بر اساس کدهای بیت کوین بود.

مزیت اصلی زی کش در ناشناس بودن اختیاری آن نهفته است، که اجازه می‌دهد تا کاربر سطحی از حریم خصوصی غیر قابل دستیابی با ارزهای دیجیتال معمولی و رایج مانند بیت کوین یا اتریوم را داشته باشد. تراکنش‌های زی کش را می‌توان به دو صورت ارسال کرد: شفاف و محافظت شده. تراکنش‌های شفاف تقریباً مانند بیت‌کوین کار می‌کنند، که زی کش در اصل مبتنی بر کد آن بود؛ آن‌ها بین آدرس‌های عمومی ارسال می‌شوند و در یک دفتر کل عمومی تغییرناپذیر (بلاک چین) ثبت می‌شوند. تمام اطلاعات ضروری در مورد این تراکنش‌ها به صورت آنلاین در دسترس همه است، از جمله آدرس‌های ارسال و دریافت و مبلغ ارسال شده.

تراکنش‌های محافظت‌شده زی کش، از فناوری zk-SNARKs استفاده می‌کنند تا امکان ارسال تراکنش‌های کاملاً ناشناس بر روی یک بلاک چین عمومی را فراهم کنند. این که معامله انجام شده است در دفتر ثبت می‌شود، اما آدرس ارسال و دریافت و مبلغ ارسالی برای مردم فاش نمی‌شود. این اتفاق به Zcash اجازه می‌دهد تا به کاربران خود حق حفظ حریم خصوصی را ارائه دهد و در عین حال از مزایای یک ارز دیجیتال غیر متمرکز و بدون نیاز به مجوز برخوردار باشد.

به طور کلی، توکنومیکس Zcash شبیه به بیت کوین است؛ این کوین، کمیاب و قابل استخراج با محدودیت عرضه کل 21 میلیون سکه است.

زی کش‌های جدید به این شکل ایجاد می‌شوند که هر زمان که یک بلوک جدید از آن استخراج می‌شود، به انتهای بلاک چین اضافه شده و مقدار مشخصی سکه ضرب می‌شود. این سکه‌های جدید تحت دو عنوان پاداش ماینر و پاداش بنیان‌گذاران تقسیم شده و به افراد اعطا می‌شود. نسبت این تقسیم به ترتیب 80 و 20 درصد است. پاداش بلوک در فواصل منظم به نصف کاهش می‌یابد تا در نتیجه‌ی آن، نرخ انتشار کاهش یابد زیرا همان‌طور که عنوان شد، کل عرضه زی کش محدود به 21 میلیون واحد است.

یارانه ماینر به استخراج‌کننده‌ای تعلق می‌گیرد که آخرین بلوک را استخراج کرده است و پاداش بنیانگذاران بین بنیانگذاران "شرکت الکترونیکی کوین" (ECC)، بنیاد Zcash و خود ECC و همچنین کارکنان آن توزیع می‌شود. در 18 نوامبر 2020، یارانه بلوک از 6.25 ZEC به 3.125 ZEC نصف شد که این اتفاق در بلوک شماره 1,046,400 رخ داد. این موضوع با ارتقای Zcash Canopy معرفی شد که جایزه مربوط به بخش بنیان‌گذاران را نیز حذف کرد. در عوض، 20 درصد باقیمانده به ترتیب بین Major Grants Fund، ECC و Zcash Foundation به ترتیب بر اساس 8، 7 و 5 درصد تقسیم خواهد شد. شبکه Zcash توسط تابع هش اثبات کار SHA-256 که متعلق به مجموعه الگوریتم‌های SHA-2 است (مانند بیت‌کوین)، ایمن می‌شود.