ارز دیجیتال جعلی یا اسکم چیست و چگونه آن‌ها را شناسایی کنیم؟

مقدمه
تعداد ارزهای دیجیتال جهان به سرعت زیاد می‌شود. در این میان و مثل همیشه، افراد سودجو با ایجاد کوین یا توکن‌های جعلی و اسکم، سعی در کلاهبرداری از کاربران این حوزه دارند. در نتیجه کاربران باید بدانند که یک کوین یا توکن جعلی، چه ویژگی‌های دارد و چگونه باید آن‌ها را شناسایی کرد. در این مقاله به بررسی چیستی ارز دیجیتال جعلی و روش‌های شناسایی آن‌ها می‌پردازیم.

ارز دیجیتال جعلی یا اسکم (Scam) چیست؟

کوین اسکم (Scamcoin) یا توکن اسکم (Scamtoken) یک ارز دیجیتال جعلی است که برای کسب درآمد برای سازنده ایجاد شده و در عین حال از افرادی که از این سکه حمایت کرده و روی آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند، پول می‌دزدد. به عنوان مثال، سکه‌هایی که به عنوان “طرح‌های سریع ثروتمند شدن” توسط توسعه‌دهندگان ایجاد می‌شوند، به عنوان کلاهبرداری شناخته می‌شوند.

این سکه‌ها معمولا دارای ویژگی‌های خاصی هستند، مانند شبیه‌سازی یک سکه موجود در بازار یا از پیش استخراج شدن تمامی ظرفیت تولید آن سکه. وجود کلاهبرداران، یکی از دلایل اصلی این است که بسیاری از ارزهای دیجیتال موجود در حال حاضر پتانسیل بی‌ارزش شدن را دارند. به عبارت دیگر، وقتی شخصی برای سرقت پول از مردم یک ارز دیجیتال نامشروع ایجاد می‌کند، در اصل یک کلاهبرداری ایجاد کرده است.

این نوع دارایی جعلی، اغلب بر روی یک بلاک چین از قبل موجود، مانند اتریوم توسعه می‌یابند، زیرا انجام این کار برای مجرمان سایبری، به مراتب از توسعه کامل یک بلاک چین آسان‌تر و کم هزینه‌تر است. از آنجایی که ارزهای دیجیتال هنوز به شکل کامل قانونی نیستند، برای کلاهبرداران، ایجاد و تبلیغ یک توکن بدون هیچ گونه مجوز یا اعتباری آسان است. در دنیای کریپتو، یک توکن می‌تواند در عرض چند روز بسیار موفق شود و در دراز مدت بسیار سودآور باقی بماند، بنابراین سرمایه‌گذاران اغلب به دنبال دارایی‌هایی هستند که در بازه کوتاه‌تری به سود چشمگیر برسند.

نمونه‌ای از یک ارز دیجیتال اسکم

نمونه‌های زیادی از جعلی بودن یک ارز دیجیتال وجود دارد. برای مثال ارز دیجیتال OneCoin را در نظر بگیرید. این کوین، یک طرح بزرگ پانزی بود که به عنوان یک سرمایه‌گذاری امیدوارکننده در حوزه رمز ارزها معرفی شده بود. بنیان‌گذار پروژه، Ruja Ignatova، ادعا کرد که OneCoin قابل استخراج است، قابلیت خرید و فروش و مبادله دارد و مانند یک ارز دیجیتال معمولی ذخیره می‌شود.

اما یک تفاوت اساسی در این پروژه وجود دارد که باید به عنوان یک هشدار برای سرمایه‌گذاران باقی می‌ماند؛ OneCoin به سرمایه‌گذارانی که سرمایه‌گذاران بیشتری را به پروژه معرفی می‌کردند، جوایزی ارائه می‌کرد. این مسئله دقیقا نحوه عملکرد یک طرح بازاریابی چند سطحی (MLM) است. در نهایت ایگناتوا تمام سرمایه جذب شده را برداشت کرده و به طور کامل ناپدید شد و بیش از 4 میلیارد دلار از پول سرمایه‌گذاران به سرقت رفت.

نحوه شناسایی ارز دیجیتال جعلی

با وجود اینکه کلاهبرداران این صنعت، به شکل روزانه روش‌های جدیدی برای کلاهبرداری از سرمایه‌گذاران ابداع می‌کنند، اما می‌توان با در نظر گرفتن باید‌ها و نباید‌هایی، جلو از دست رفتن سرمایه‌های خود را بگیریم. در ادامه به بررسی این روش‌ها می‌پردازیم.

شناسایی یک ارز جعلی در دو سرفصل کلی تعریف می‌شود؛ اینکه خودتان می‌توانید برخی اطلاعات پیرامون یک ارز را پیدا کرده و بررسی کنید یا اینکه می‌خواهید از پلتفرم‌های آماده که جعلی بودن یا نبودن ارز دیجیتال را اعلام می‌کنند، استفاده کنید.

چند روش مختلف برای شناسایی ارز دیجیتال اسکم توسط کاربر

درباره تیم توسعه‌دهندگان تحقیق کرده و آن‌ها را بشناسید

شاید مهم‌ترین عامل موفقیت برای هر ICO یا ارز دیجیتال، توسعه‌دهندگان و تیم مدیریت پروژه باشد. فضای ارزهای دیجیتال تحت تسلط نام‌های بزرگ است و توسعه‌دهندگان فوق‌ستاره‌ای مانند ویتالیک بوترین، بنیان‌گذار اتریوم، می‌توانند پروژه‌های جدیدی را صرفا با فهرست کردن نام‌هایشان در یک تیم توسعه‌دهنده بسازند یا شکست دهند. به همین دلیل، بین کلاهبرداران بسیار متداول است که بنیان‌گذاران و بیوگرافی‌های جعلی را برای پروژه‌های خود اختراع کنند.

همچنین بسیاری از توسعه‌دهندگان توکن کلاهبرداری ناشناس می‌مانند، زیرا می‌دانند که در آینده نزدیک، مرتکب یک جرم جدی خواهند شد. البته، یک مجرم سایبری قرار نیست قبل از کلاهبرداری از مردم، آشکارا به اینکه چه کسی هستند اعتراف کند، زیرا این امر دستگیری آن‌ها را برای مقامات بسیار آسان می‌کند.

بهترین محافظت در برابر این تاکتیک متقلبانه این است که قبل از سرمایه‌گذاری در مورد اعضای تیم یک پروژه به طور کامل تحقیق کنید. برای مثال، این که نتوانید اطلاعاتی درباره یک توسعه‌دهنده یا بنیان‌گذار خاص در لینکدین یا سایر رسانه‌های اجتماعی پیدا کنید، نشانه بسیار بدی است. حتی اگر پروفایلی از این افراد وجود داشته باشد، بررسی کنید که آیا فعالیت آن‌ها با تعداد فالوورها و لایک‌هایی که جمع‌آوری می‌کنند مطابقت دارد یا خیر. افرادی که به ندرت با فالوورهای خود در ارتباط هستند و در عین حال هزاران طرفدار دارند، ممکن است واقعی نباشند.

فراتر از تعیین اینکه آیا تیم توسعه واقعی است یا خیر، مهم است که تلاش کنیم تا ببینیم آیا صلاحیت‌های آن‌ها مطابقت دارد یا خیر. آیا بنیان‌گذاران تجربه‌ای که ادعا می‌کنند دارند را واقعا دارند یا خیر؟ آیا تجربه آن‌ها به پروژه فعلی در دست، مرتبط است یا خیر؟

تاریخچه قیمت آن ارز دیجیتال را بررسی کنید

هنگام انجام یک کلاهبرداری مرتبط با ارزهای دیجیتال، مجرمان سایبری نمی‌خواهند بیش از حد منتظر بمانند. به همین دلیل است که بسیاری از توکن‌های کلاهبرداری، بعد از اینکه با حجم زیاد نوسانات و یا حتی پامپ قیمتی مواجه می‌شوند، سریعا شکست می‌خورند که از فروش دارایی‌های بنیان‌گذاران به صرافی‌ها و فراری شدن آن‌ها نشات می‌گیرد.

زمانی که یک ارز دیجیتال جدید است و در عرض چند ساعت یا چند روز افزایش قیمت زیادی را تجربه کرده است، باید آن را یک پرچم قرمز احتمالی در نظر بگیرید. البته این بدان معنا نیست که رمز ارزها هیچ نوع وعده بلند مدتی ندارند، اما می‌تواند نشان دهد که این ارز دیجیتال چیزی نیست جز یک کلاهبرداری با افزایش (پامپ) قیمت و سپس سرمایه کاربران و در ادامه، کاهش شدید قیمت آن رمز ارز.

میزان توزیع توکن را در نظر بگیرید

هنگامی که یک مجرم سایبری، یک توکن کلاهبرداری ایجاد می‌کند، اغلب بخش عظیمی از آن توکن‌ها را برای خود نگه می‌دارد تا بتواند بخش عظیمی از کل توکن قابل عرضه را بفروشد و سود زیادی به دست آورد. در حالی که توسعه‌دهندگان قانونی رمز ارز، اغلب مقدار کمی از توکن‌ها یا سکه ها را برای خود نگه می‌دارند که معمولا از نصف میزان عرضه در گردش، کمتر است.

بسیاری از افراد این اخطار را جدی نمی‌گیرند. اما این کار را می‌توان با نگاهی به دفتر کل توزیع شده یا تاریخچه تراکنش توکن مورد نظر انجام داد. اگر شما توانستید تمامی نهنگ‌ها را شناسایی کنید و توکن نسبتا جدید است، می‌تواند نشان‌دهنده این موضوع باشد که این توکن دارای مبانی مجرمانه است.

وایت پیپیر (Whitepaper) را بررسی کنید

اوراق سفید یا وایت پیپر، شامل مراحل توسعه، اهداف و پیش‌بینی‌های آینده یک ارز دیجیتال است. برخی از کاغذهای سفید فوق‌العاده عمیق و دقیق هستند و به سرمایه‌گذاران بالقوه ایده کاملی از اهداف پشت یک دارایی می‌دهند. با این حال، مجرمان سایبری معمولا از عنصر کاغذ سفید کلاهبرداری خود دوری می‌کنند، زیرا آن را مهم نمی‌دانند یا نمی‌خواهند وقت خود را برای آن تلف کنند.

این هشدار می‌تواند به وضوح یک نشانه کلاهبرداری را افشا کند. اگر وایت پیپر را بررسی کردید و متوجه آن شدید که به طرز باورنکردنی کوتاه یا مبهم است، یا یک کپی آشکار از یک وایت پیپر دیگر است، احتمال زیاد با یک سرمایه‌گذاری غیرقانونی و جعلی مواجه هستید. توسعه‌دهندگان قانونی ارزهای دیجیتال تلاش می‌کنند تا کاغذ سفید خود را به بهترین شکل انجام و ارائه دهند، زیرا می‌تواند مردم را متقاعد به سرمایه‌گذاری کند. اما این موضوع می‌تواند به نفع یک مجرم سایبری نیز مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین، اگر کاغذ سفید حاوی وعده‌های بازده بسیار بالا یا پیش‌بینی‌های رشد غیرواقعی باشد، این نیز یک پرچم قرمز است.

بازاریابی افراطی

به منظور افزایش سرمایه برای یک توکن کلاهبرداری، مجرمان سایبری اغلب پروژه خود را به شدت بازاریابی می‌کنند تا در سریع‌ترین زمان ممکن سر و صدا ایجاد کنند. این کار عمدتا در رسانه‌های اجتماعی به ویژه توییتر انجام می‌شود. قبل از سرمایه‌گذاری در یک توکن، حساب‌های رسانه‌های اجتماعی توسعه‌دهندگان آن را بررسی کنید تا ببینید آیا تاکتیک‌های بازاریابی آن‌ها شامل وعده‌های غیرواقعی، ادعاهای خارق‌العاده یا آمار مشکوک است یا خیر. همه این‌ها می‌تواند نشانه‌های کلاهبرداری باشد.

پروژه چقدر امکان‌پذیر است؟

بدیهی است که ICO ها و ارزهای دیجیتال با بیشترین شانس موفقیت، آنهایی هستند که ساختار اساسی برای دوام بیشتر از رقبای خود دارند. بهترین شانس شما برای سرمایه‌گذاری موفق به شرکتی متکی است که مجموعه‌ای از اهداف قابل دستیابی و عملی داشته باشد. شرکت باید در حال حاضر یک مفهوم متقاعدکننده داشته باشد، اما همچنین باید بتواند آن مفهوم را در کوتاه مدت و بلندمدت به طور یکسان اجرا کند.

در کنار مسئله امکان سنجی، موضوع شفافیت است. شرکت‌هایی که مفاهیم و مدل‌های برجسته‌ای دارند، بیشتر از دیگران می‌خواهند تا حد امکان، به شکل شفاف‌تر فعالیت‌های خود را در دسترس کاربران قرار دهند. به دنبال شرکت‌هایی باشید که قصد دارند سرمایه‌گذاران بالقوه را با گزارش‌های منظم و دقیق پیشرفت در وب سایت شرکت یا رسانه‌های اجتماعی، به‌روز نگه دارند. همچنین بررسی اینکه آیا یک شرکت، جدول زمانی برای فرآیند توسعه‌ی خود دارد یا خیر نیز مفید می‌باشد.

چند نکته کوچک

این نکات کوچک اما مهم را نیز به خاطر بسپارید. شاید در ظاهر مواری باشند که اهمیت بالایی ندارند، اما می‌توانند سرنوشت دارایی‌های شما را تغییر دهند:

• نام کاربری و ID فرستنده را در پست‌های ایجاد شده در شبکه اجتماعی هر پروژه بررسی کنید
• آدرس دامنه (Domain URL Address) سایت پروژه‌ها را بررسی کنید
• شرکت‌های توسعه‌دهنده برنامه را در هنگام دانلود یک اپلیکیشن بررسی کنید
• اگر از سمت پروژه ایمیل دریافت می‌کنید، آدرس فرستنده ایمیل را بررسی کنید
• هرگز برای فردی از تیم توسعه‌دهنده، دارایی ارسال نکنید!

چند سایت برای بررسی ارزهای دیجیتال و پروژه‌های اسکم

در ادامه چند پلتفرم برای بررسی ارزهای دیجیتال و جعلی بودن یا نبودن آن‌ها را معرفی می‌کنیم. اما در نظر داشته باشید که این سایت‌ها نیز نمی‌توانند به شکل 100درصدی، جعلی بودن یا نبودن یک کوین و توکن دیجیتال را تایید کنند و باز هم بهتر است در کنار استفاده از این سایت‌ها، تحقیقات خود را انجام داده و بر اساس بررسی‌های فردی، تصمیم‌گیری کنیم.

سایت dextools.io

از این سایت می‌توانید برای تایید یا عدم تایید قراردادهای یک ارز دیجیتال، استفاده کنید. همچنین با بررسی معاملات یک رمز ارز، می‌توانید بفهمید که آیا برای این ارز دیجیتال، سفارش فروش و خرید هست یا فقط سفارش فروش وجود دارد. اگر فقط سفارش فروش باشد، خیلی به آن رمز ارز اعتماد نکنید. این سایت فقط در اتریوم و زنجیره بایننس کارکرد دارد.

سایت unicrypt.network

Unicrypt یک ابزار عالی است که می‌تواند برای بررسی سریع وضعیت نقدینگی برای یک توکن خاص استفاده شود. اگر نقدینگی اولیه سازنده توکن قفل شود، آن‌ها نمی‌توانند وجوه خود را برداشت کنند و جلوی کلاهبرداری از کاربران گرفته می‌شود. البته باز هم جای تامل در این فرآیند وجود دارد.

استفاده از یک Block Explorer

بلاک کاوشگر (Block Explorer) منبع نهایی تمام اطلاعات در مورد یک توکن است. در اینجا می‌توانید تا جایی که می‌خواهید در استخر نقدینگی، داده‌های تراکنش جامع، کد قرارداد توکن، آدرس سازنده توکن و موارد دیگر فرو رفته و آن‌ها را بررسی کنید. یک مکان آسان برای شروع در این سایت‌ها، بخش “نظرات” است. برای رسیدن به آنجا، آدرس قرارداد رمز ارز را در کادر جستجو جایگذاری کنید، سپس روی برگه “نظرات” کلیک کنید. برای شبکه اتریوم از آدرس etherscan.io، برای زنجیره بایننس از آدرس bscscan.com و برای شبکه پالیگان از آدرس polygonscan.com استفاده نمایید.

سایت tokensniffer.com

Token Sniffer یک ابزار آسان است که می‌تواند برای جستجوی توکن‌های مختلف در Ethereum و Binance Chain استفاده شود. به سادگی آدرس قرارداد توکن را در نوار جستجو کپی و جایگذاری کنید و TokenSniffer اطلاعاتی در مورد اکسپلویت‌ها، ممیزی مختصر قرارداد و موارد دیگر را به شما ارائه می‌دهد. یکی دیگر از ویژگی‌های مفید این سایت، فهرست کلاهبرداری‌ها و هک‌های شناخته‌شده است که این سایت را به مکانی عالی برای مشاهده سریع توکن‌های مشکوک تبدیل کرده است.

سایت bscheck.eu

BSC Check یک ابزار خاص BNB Chain است که استفاده از آن نیز بسیار آسان است. به سادگی قرارداد توکن را در نوار جستجو وارد کنید و BSC Check اطلاعات زیر را به شما نشان می‌دهد:

• وضعیت مالک قرارداد – آیا نقدینگی لغو / قفل شده است؟
• آیا کد هانی پات شناخته شده‌ای در این قرارداد نوشته شده است؟
• اطلاعات کیف پول توسعه‌دهنده
• اطلاعات استخر نقدینگی
• دارندگان برتر این توکن

جمع‌بندی

اکنون که ارزهای دیجیتال به یک بخش بزرگ و در حال رشد اقتصادی تبدیل شده است، مجرمان سایبری دائما در تلاش هستند تا سرمایه‌گذاران ناآگاه را فریب داده و وجوه آن‌ها را بدزدند. به همین دلیل بسیار مهم است که تحقیقات خود را در مورد هر نشانه‌ای انجام دهید و مراقب علائم مشکوکی باشید که ممکن است نشان‌دهنده وقوع کلاهبرداری باشند.