به نظر بسیاری از اقتصاددانان بیت کوین آینده اقتصادی جهان را شکل میدهد؛ اما مشکل بزرگی بر سر این راه وجود دارد و آن چیزی نیست جز مقیاسپذیری.
شرکت خدمات پرداخت VISA در هر ثانیه میانگین 4000 تراکنش را پردازش میکند. این تعداد از عملیات پرداختی میتواند تا 65000 عدد در ثانیه رشد پیدا کند.
از طرفی سایز هر گره بلاک بیت کوین 1 مگابایت است و با همین سایز قابلیت تکمیل 7 تراکنش در هر ثانیه را دارد. مشخص است که بلاک چین اصلی خیلی مقیاسپذیر نبوده و نیازی هم نیست که چنین باشد. برای رفع این مشکل تکنیک جدیدی تحت عنوان شبکه لایتنینگ روی کار آمده است.
لزومی ندارد تراکنشهای روزمره و کوچک روی شبکه بلاک چین ذخیره شوند، این امر باعث میشود محدودیت تعداد تراکنش برحسب ثانیه برداشته شود. از آنجایی که عملکرد این شبکه بر مبنای بلاک چین نیست، به آن رویکرد Off-Chain هم میگویند.
فرض کنید فردی به نام باب هر روز سر راهش قهوه میخرد. پیاده سازی تراکنش به این کوچکی روی بلاک چین بیش از حد غیر ضروری است و شاید کارمزدش حتی بیشتر از قیمت خود قهوه باشد؛ این فرد میتواند با استفاده از شبکه لایتنینگ یک کانال پرداختی را با کافیشاپ مورد نظرش به وجود آورد.
بدین منظور لازم هست هر دو طرف مقدار مشخصی بیت کوین را در یک آدرس با چند امضاء شارژ کنند. فرض میکنیم مشتری پنج صدم بیت کوین و کافیشاپ صفر بیت کوین حساب را شارژ میکند. این آدرس با چند امضاء مثل یک گاو صندوق امن میماند که فقط در صورتی که هر دو طرف رضایت داشته باشند دربش باز میشود.
وقتی کانال پرداختی باز میشود، میتوانیم ترازنامهای را طراحی کنیم که طبق آن پولها در آن توزیع میشوند. مثلاً اینکه باب پنج صدم بیت کوین میگیرد و کافیشاپ هیچ؛ یعنی درست همان مقداری که گرو گذاشتهاند.
این کانال پرداختی روی بلاک چین اصلی باز میشود تا همه چیز شفاف و واضح باشد .
صاحب کافیشاپ میتواند ببیند که باب به چه میزان بیت کوین شارژ کرده است تا خیالش راحت باشد که وقتی کانال بسته شد به پولش خواهد رسید. تا زمانی که کانال باز است، باب میتواند قهوه خود را سفارش دهد.
فرض کنید قیمت قهوه یک هزارم بیت کوین باشد. برای اینکه بابت بتواند پول قهوه را حساب کند، کافی است ترازنامهاش را تغییر بدهد. قیمت قهوه را از موجودی حسابش کسر و به موجودی کافیشاپ اضافه کند. حالا طبق ترازنامه باب 45 صدم بیت کوین پول دارد و 5 هزارم بیت کوین به حساب کافیشاپ اضافه شده است.
اکنون هر دو طرف با کلید خصوص خود زیر تراکنشها را امضا میکنند و بعد یک کپی از آن در اختیار هر دو طرف قرار میگیرد.
باب تا هر زمان که موجودی داشته باشد از طریق این کانال میتواند پول قهوه خود را پرداخت کند. هر دو طرف میتوانند صدها هزار تراکنش انجام دهند و هیچ محدودیتی وجود ندارد، چراکه این اتفاقات در بلاک چین اصلی اتفاق نمیافتند؛ اما بالاخره هر چیز خوبی یک روز تمام میشود.
این کانال پرداختی میتواند توسط کافیشاپ یا خود آن فرد بسته شود. فقط لازم است آخرین ترازنامهای که به امضای هر دو طرف رسیده است، به شبکه بیت کوین ارائه شود. بعد از آن ماینرها امضاها را بررسی کرده و اگر همه چیز مورد تائید باشد وجه را آزاد و سابقه این تراکنش در بلاک چین بیت کوین ثبت میشود . بنابراین شبکه لایتنینگ جلوی بار سنگین تراکنش روی بلاک چین اصلی را میگیرد و فقط دو تراکنش را روی آن ثبت میکند. یکی هنگامی که یک راه پرداختی باز و دیگری هنگامی که درگاه بسته میشود.
مزیت دیگر این شبکه امن بودن آن است. سیستم این را تضمین میکند که با استفاده از آخرین ترازنامه امضا شده پول آزاد شود و از آنجایی که هر یک از دو طرف یک کپی از آن را دارند، هر زمان که خواستند میتوانند برای این کار اقدام کنند حتی اگر طرف مقابلشان تمایلی به همکاری نداشته باشد.
بدین ترتیب نه باب میتواند حق کافیشاپ را ضایع کند و نه کافیشاپ میتواند پول باب را برای خودش بردارد. همچنین نیازی نیست برای ارسال بیت کوین با همه، کانالهای پرداختی مستقیمی باز کنیم.
در ادامه مثال قبل فرض کنید که باب و آلیس یک کانال تبادل با یکدیگر ایجاد کردهاند. حالا فرض کنید این بار آلیس بخواهد قهوه بخرد. به جای اینکه مستقیم با کافیشاپ یک کانال باز کند، پول را برای باب میفرستد و باب هم پول را به کافیشاپ میدهد. در این صورت اصلاً نیازی نیست که با هم یک کانال پرداختی درست کنند.
در شبکه لایتنینگ مسیر پرداخت از فرد A به فرد B شکل میگیرد. این فرآیند با حداقل دخالت واسطه و حداقل میزان کارمزد انجام میشود.
این ویژگی باعث میشود فشار از روی شبکه اصلی بلاک چین بیت کوین برداشته شود. البته همانطور که گفته شد، برای انجام این کار نیاز است که واسطهها به اندازه کافی در کانال پرداختی پول داشته باشند.