مقدمه
ایده اولیه متاورس از نیل استفنسون در سال 1992 سرچشمه گرفت. رمان علمی تخیلی او با نام تصادف برفی، دنیای آنلاینی را تصور میکرد که در آن مردم میتوانستند از آواتارهای دیجیتال خود برای کشف و فرار از دنیای واقعی استفاده کنند. دههها بعد، شرکتهای بزرگ فناوری شروع به ساختن نسخههای مخصوص خود از متاورس کردند. اما متاورس چیست و این شرکتهای بزرگ با استفاده از چه تکنولوژیهایی خود را به متاورس رساندهاند؟
متاورس (Metaverse) چیست؟
متاورس مفهومی از دنیای دیجیتال سه بعدی آنلاین با زمین و اشیاء مجازی است. دنیایی را تصور کنید که در آن میتوانید از راه دور کار کنید، برای دیدن جدیدترین آثار هنری از موزههای مجازی بازدید کنید، یا در یک کنسرت مجازی شرکت کرده و لذت ببرید و همه اینها در خانهتان و از روی مبل اتفاق بیفتد. میتوانید بازی کنید، به خرید بروید، با دوستان خود در یک کافیشاپ مجازی معاشرت کنید، با همکاران خود در یک دفتر مجازی کار کنید، و خیلی چیزهای دیگر.
برخی از بازیهای ویدیویی و پلتفرمهای ارتباط اجتماعی، قبلاً عناصر متاورسی خاصی را در اکوسیستم خود پیادهسازی کردهاند. شرکتهایی مانند فیس بوک (متا)، مایکروسافت و انویدیا شروع به ایجاد نسخههای متاورس خود کردهاند. بازیهایی مانند Axie Infinity، The Sandbox و Decentraland نیز قبلاً جنبههای خاصی از متاورس را ادغام کردهاند تا عناصر متعددی از زندگی ما را وارد دنیای آنلاین کنند. با این حال، متاورس هنوز در دست توسعه است. هیچ کس نمیداند که در نهایت آیا فقط یک متاورس بزرگ و فراگیر وجود خواهد داشت یا چند متاورس که بتوانید درون آنها و یا بین آنها سفر کنید.
همانطور که این ایده همچنان در حال توسعه است، انتظار میرود که فراتر از بازیهای ویدیویی و پلتفرمهای رسانههای اجتماعی گسترش یابد. کار از راه دور، حکومت غیر متمرکز و هویت دیجیتال تنها برخی از ویژگیهای بالقوهای هستند که متاورس میتواند از آن پشتیبانی کند. همچنین میتواند از طریق هدستها و عینکهای واقعیت مجازی متصل، چند بعدیتر شود. بنابراین کاربران میتوانند در واقع به صورت فیزیکی درون این پلتفرمها قدم بزنند و فضاهای سه بعدی هر کدام از آنها را کشف کنند.
بیشتر بخوانید: هرآنچه که باید در مورد متاورس بدانید
آخرین پیشرفتها در متاورس
با تغییر نام کمپانی “فیس بوک” به “متا” در اکتبر 2021، متاورس به کلید واژهای جدید و محبوب تبدیل شد. این غول رسانههای اجتماعی برای انجام تغییر نام تجاری خود، منابعی را برای بخش جدیدی به نام Reality Labs اختصاص داد و بیش از 10 میلیارد دلار در سال 2021 خرج کند. ایدهی متا، توسعه محتوای متاورس و نرمافزار و همچنین هدستهای واقعیت افزوده و واقعیت مجازی است، چرا که مارک زاکربرگ، مدیرعامل متا، معتقد است متاورس در آینده به اندازه تلفنهای هوشمند گسترده خواهد شد.
همهگیری کووید-19 یا کرونا، علاقه به توسعه متاورسها را نیز تسریع کرده است. از آنجایی که افراد بیشتری کار از راه دور را آغاز کردهاند، تقاضا برای راههای تعاملی بهتر برای ارتباط با دیگران افزایش یافته است. استفاده از فضاهای سه بعدی مجازی به شکل روزافزون در حال افزایش است؛ فضاهایی که به همکاران اجازه میدهد به جلسات بپیوندند، با هم صحبت کرده و همکاری کنند. پلتفرم The Microsoft Mesh از کمپانی مایکروسافت که در نوامبر 2021 رونمایی شد یک نمونه از همین توضیحات است. این پلتفرم دارای فضاهای همه جانبه برای کاربران است تا با استفاده از آواتارهای خود با هم تعامل و همکاری داشته باشند و جلساتِ از راه دور تیم را جذابتر و سرگرمکنندهتر میکند.
برخی از بازیهای آنلاین، متاورس را به خوبی پذیرفته و درک کردهاند. بازی واقعیت افزوده تحت موبایل Pokémon Go، یکی از اولین بازیهایی بود که به این مفهوم دسترسی پیدا کرد و به بازیکنان اجازه داد تا پوکمونهای مجازی را در دنیای واقعی با استفاده از یک برنامه بر روی تلفنهای هوشمند شکار کنند. Fortnite، یکی دیگر از بازیهای محبوب این حوزه، محصول خود را به فعالیتهای مختلفی از جمله میزبانی رویدادها و کنسرتها در دنیای دیجیتال، گسترش داده است.
جدا از رسانههای اجتماعی و پلتفرمهای بازی محور، شرکتهای فناوری مانند انویدیا، فرصتهای جدیدی را در دنیای مجازی ایجاد کردهاند. Nvidia Omniverse یک پلتفرم باز طراحی شده برای اتصال فضاهای سه بعدی به یک جهان مشترک برای تسهیل همکاری مجازی بین مهندسان، طراحان و سازندگان است که میتواند در صنایع مختلف مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان مثال، گروه BMW از فضا و امکانات Omniverse برای کاهش زمان تولید و بهبود کیفیت محصول با تولید هوشمند استفاده میکند.
فنآوریهای کلیدی که متاورس را تقویت میکنند
اما این متاورسها چگونه پیشرفت میکنند و چه زیرساختهایی آن را قدرتمند میکند؟ برای همهجانبهتر کردن تجربه متاورس، شرکتها از فناوریهای پیشرفته مانند بلاک چین، واقعیت افزوده (AR) و واقعیت مجازی (VR)، بازسازی سهبعدی، هوش مصنوعی (AI) و اینترنت اشیا (IoT) استفاده میکنند.
هر کدام از این موارد، وظایف گوناکونی را بر عهده دارند که در ادامه، بررسی مختصری پیرامون هر کدام از آنها خواهیم داشت.
بلاک چین و ارز دیجیتال
فناوری بلاک چین یک راه حل غیر متمرکز و شفاف برای اثبات مالکیت دیجیتال، قابلیت جمعآوری دیجیتال، انتقال ارزش، حاکمیت، قابلیت دسترسی و قابلیت همکاری بین افراد و شرکتهای متفاوت را فراهم میکند. پر واضح است که هر آنچه به این فضا مربوط میشود، از ارزهای رمزنگاری شده تا متاورس، همه به لطف وجود بلاک چین اجرایی شدهاند. از طرف دیگر، ارزهای رمزنگاری شده به کاربران این امکان را میدهند که دارایی و سرمایه خود را در حین کار و معاشرت در دنیای دیجیتال سه بعدی، به سایر کاربران انتقال دهند.
به عنوان مثال، رمز ارز را میتوان برای خرید زمینهای مجازی در Decentraland استفاده کرد. بازیکنان میتوانند قطعههای زمینی 16×16 متری را در قالب توکنهای غیرقابل تعویض (NFT) با ارز رمزنگاری شده بازی با نام MANA خریداری کنند. با پشتیبانی از فناوری بلاک چین، میتوان مالکیت این سرزمینهای مجازی را ایجاد و تضمین کرد.
در آینده، کریپتو میتواند به طور بالقوه افراد را تشویق کند که به شکل کاملا واقعی در متاورس کار و فعالیت اقتصادی داشته باشند. از آنجایی که شرکتهای زیادی دفاتر خود را (به قصد ایجاد دورکاری) به سمت آنلاین شدن سوق میدهند، ممکن است شاهد ارائه مشاغل مرتبط با متاورس از جانب این شرکتها نیز باشیم.
واقعیت افزوده (AR) و واقعیت مجازی (VR)
واقعیت افزوده (AR) و واقعیت مجازی (VR) میتوانند یک تجربه سه بعدی فراگیر و جذاب را به ما ارائه دهند. اینها نقاط ورود ما به دنیای مجازی هستند. اما تفاوت بین AR و VR چیست؟
AR از عناصر و شخصیتهای بصری دیجیتال برای تغییر شکل دنیای واقعی استفاده میکند. همچنین AR در دسترستر از VR است و تقریباً در هر تلفن هوشمند یا دستگاه دیجیتالی با دوربین قابل استفاده است. از طریق برنامههای AR، کاربران میتوانند محیط اطراف خود را با تصاویر دیجیتال تعاملی، مشابه آنچه در بازی موبایل Pokémon GO داریم، مشاهده کنند. در این بازی، وقتی بازیکنان دوربین گوشی خود را باز میکنند، میتوانند پوکمونها را در محیط واقعی اطراف خود مشاهده کنند.
اما VR متفاوت عمل میکند. بدین معنا که به شکل بسیار شبیه به مفهوم متاورس، یک محیط مجازی کاملاً کامپیوتری تولید میکند. سپس کاربران میتوانند با استفاده از هدستهای VR، دستکشها و حسگرها آن محیط مجازی را کاوش کنند.
نحوه کار AR و VR، مدل اولیه متاورس را نشان میدهد. VR در حال حاضر در حال ایجاد دنیای دیجیتالی است که محتوای بصری تخیلی را در خود جای میدهد. همانطور که فناوری آن بالغتر و پیشرفتهتر میشود، میتواند تجربه و درک متاورس را برای شبیهسازی فیزیکی با تجهیزات مخصوص به خود گسترش دهد. کاربران قادر خواهند بود احساس کنند، بشنوند، ببینند و با افراد دیگر نقاط جهان ارتباط برقرار کنند. با توجه به تبلیغات پیرامون متاورس، میتوان انتظار داشت که شرکتهای متاورس بیشتری در آینده نزدیک در توسعه تجهیزات واقعیت افزوده و واقعیت مجازی سرمایهگذاری کنند.
هوش مصنوعی (AI)
هوش مصنوعی (AI) به طور گستردهای در زندگی ما در سالهای اخیر استفاده شده است، مانند برنامهریزی استراتژی کسب و کار، (مهارت) تصمیمگیری، تشخیص چهره، محاسبات سریعتر و موارد دیگر. اخیراً، متخصصان هوش مصنوعی در حال بررسی امکان به کارگیری هوش مصنوعی برای ایجاد متاورسهای همهجانبه هستند.
هوش مصنوعی این پتانسیل را دارد که دادههای زیادی را با سرعت بسیار بالا پردازش کند. در ترکیب با تکنیکهای یادگیری ماشین، الگوریتمهای هوش مصنوعی میتوانند از تکرارهای قبلی، با در نظر گرفتن دادههای تاریخی برای دستیابی به خروجیها و بینشهای منحصربهفرد، آموزش و یادگیری داشته باشند.
در متاورس، هوش مصنوعی را میتوان برای شخصیتهایی غیر از بازیکنان واقعی و اصلی (NPC یا همان Bot) در سناریوهای مختلف اعمال کرد. NPC تقریباً در همهی بازیها وجود دارد. آنها بخشی از محیط بازی هستند که برای واکنش و پاسخ به اقدامات بازیکنان طراحی شدهاند. با توانایی قدرتمند پردازشی هوش مصنوعی، NPC ها را میتوان در فضاهای سه بعدی قرار داد تا مکالمات واقعی با کاربران را تسهیل کند یا کارهای خاص دیگری را برای آنها تعریف کرده و انجام دهد. برخلاف یک کاربر انسانی، یک NPC بر اساس هوش مصنوعی، میتواند به تنهایی اجرا شود و میلیونها بازیکن به طور همزمان از آن استفاده کنند. همچنین میتواند به چندین زبان مختلف کار کند.
یکی دیگر از کاربردهای بالقوه هوش مصنوعی در ایجاد آواتارهای متاورس است. از موتورهای هوش مصنوعی میتوان برای تجزیه و تحلیل تصاویر دو بعدی یا اسکنهای سه بعدی برای تولید آواتارهایی استفاده کرد که واقعیتر و دقیقتر به نظر میرسند. هوش مصنوعی همچنین میتواند برای پویایی بیشتر فرآیند برای ایجاد حالات چهره، مدل مو، لباسها و ویژگیهای مختلف برای بهبود انسانهای دیجیتالی که ایجاد میکنیم، استفاده شود.
بازسازی سه بعدی
در حالی که بازسازی سه بعدی، فناوری جدیدی محسوب نمیشود، استفاده از آن در طول همهگیری بیماری کرونا، به ویژه در صنعت املاک و مستغلات افزایش یافته است، زیرا مشکلات مربوط به بازدید شخصی خریداران از املاک قابل فروش را رفع میکند. بنابراین، برخی از آژانسها از فناوری بازسازی سه بعدی برای ایجاد تورهای داراییهای خود به شکل مجازی استفاده کردند. با این سیستم، خریداران میتوانند خانهها یا دفاتر را از هرجایی بررسی و داخل آنها را با دقت مشاهده کرده و خرید خود را نهایی کنند، حتی بدون اینکه به شکل واقعی و فیزیکی، قدمی به داخل آن فضا بگذارند.
یکی از چالشهای متاورس، ایجاد یک محیط دیجیتالی است که تا حد امکان به دنیای واقعی ما نزدیک باشد. با کمک بازسازی سه بعدی میتواند فضاهای واقعی و طبیعی ایجاد کرد. از طریق دوربینهای سهبعدی ویژه، میتوانیم با ارائه مدلهای واقعی سهبعدی از ساختمانها، مکانهای فیزیکی و اشیا، دنیای خود را آنلاین کنیم. سپس دادههای فضایی سهبعدی و تصاویر 4K HD به رایانهها منتقل میشوند تا یک نسخه مجازی در متاورس را پردازش و تولید کنند تا کاربران بتوانند تجربه دقیقی از این فضا داشته باشند. این کپیهای مجازی از اشیاء دنیای فیزیکی را میتوان به عنوان دوقلوهای دیجیتال نیز نام برد.
اینترنت اشیا (IoT)
مفهوم اینترنت اشیا (IoT) برای اولین بار در سال 1999 معرفی شد. به زبان ساده، IoT سیستمی است که هر چیزی را در دنیای فیزیکی ما تحت کنترل خود گرفته و آنها را از طریق برخی ابزارها، حسگرها و دستگاهها به اینترنت متصل میکند. این دستگاهها پس از اتصال به اینترنت دارای شناسهای منحصر به فرد بوده و قابلیت ارسال یا دریافت خودکار اطلاعات را خواهند داشت. امروزه اینترنت اشیا از ترموستاتها تا بلندگوهای فعال شونده با صدا و دستگاههای پزشکی و بسیاری موارد دیگر را به طیف وسیعی از دادهها متصل میکند.
یکی از کاربردهای اینترنت اشیا در متاورس، جمعآوری و ارائه دادهها از دنیای فیزیکی است. این موضوع باعث افزایش دقت نمایشهای دیجیتال میشود. برای مثال، اطلاعات جمعآوری شده توسط دادههای اینترنت اشیا، میتوانند نحوه عملکرد برخی از اجسام متاورس را بر اساس آب و هوای فعلی یا سایر شرایط تغییر دهند.
پیادهسازی اینترنت اشیا همچنین میتواند به طور یکپارچه، دنیای سه بعدی را به تعداد زیادی از دستگاههای واقعی متصل کند. این ویژگی، امکان ایجاد شبیهسازی بدون وقفه و با سرعت بالا در متاورس را فراهم میکند. برای بهینهسازی بیشتر محیط متاورس، اینترنت اشیا همچنین میتواند از هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی برای مدیریت دادههایی که جمعآوری میکند نیز استفاده کند.
چالشهای متاورس
متاورس هنوز در مراحل اولیه توسعه خود بوده و میتوان در نظر داشت که این سیستم با چالشهای زیادی روبرو است. در اینجا دو نمونه از این چالشها را بررسی میکنیم که عبارتند از احراز هویت و کنترل حریم خصوصی. در دنیای واقعی، اغلب شناسایی یک فرد دشوار نیست و به لطف کارتهای شناسایی مختلف میتوان آن را انجام داد. اما از آنجایی که مردم با آواتارهای خود در دنیای دیجیتال حضور دارند، تشخیص یا اثبات اینکه طرف مقابل کیست، کمی دشوار خواهد بود. برای مثال، بازیکنان سواستفادهگر یا حتی رباتها میتوانند با تظاهر به اینکه شخص دیگری هستند، وارد متاورس شوند. سپس میتوانند از این موضوع برای آسیب رساندن به اعتبار فرد یا کلاهبرداری از سایر کاربران استفاده کنند.
چالش دیگر حریم خصوصی است. متاورس برای ارائه تجربهای فراگیر به دستگاههای واقعیت افزوده و واقعیت مجازی متکی است. این فناوریها از طریق 2 قابلیت استفاده از دوربین و شناسههای منحصربهفرد، در نهایت میتوانند منجر به درز نامطلوب اطلاعات شخصی شوند. شرکتهای زیادی با ارائه راهکارهای متنوع در تلاش برای رفع این مشکل هستند اما هنوز روش قطعی برای جلوگیری از بروز این مدل حملات ارائه نشده است.
جمعبندی
با وجود این که متاورس هنوز در حال توسعه است، بسیاری از شرکتها در حال بررسی پتانسیلهای مختلف آن هستند. در فضای ارزهای دیجیتال یا کریپتوکارنسی، Decentraland و The Sandbox پروژههای قابل توجهی هستند، اما شرکتهای بزرگی مانند مایکروسافت، انویدیا و فیس بوک نیز درگیر این موضوع شدهاند. با پیشرفت فناوریهای AR، VR و AI، احتمالاً شاهد ویژگیهای جدید و هیجانانگیزی در این جهانهای مجازی و بدون مرز خواهیم بود.